کتاب زبان و آگاهی نشر نیلوفر

«زبان و آگاهی» کتابی علمی و تخصصی در زمینه‌ی عصب‌شناسی و زبان‌شناسی است. این کتاب را «جرالد ادلمن» از بزرگ‌ترین چهره‌های علوم زیستی و روانی نوشته است. او در زبان و آگاهی سعی کرده تا ضمن بیان نظریات شخصی خود، با استفاده از تئوری‌های مختلف علمی، تصویر شفاف‌تری از ارتباط میان مغز، ذهن و زبان ارائه کند.

مروری بر فصل‌های کتاب زبان و آگاهی

این کتاب شامل دوازده فصل است. فصل اول «ذهن انسان» نام دارد. این فصل کوتاه درباره‌ی تاثیر نظریات داروین و تاثیر آن در بررسی مکانیسم آگاهی است.
فصل دوم درباره‌ی «آگاهی» است. در این فصل با مفهوم دقیق آگاهی و ویژگی‌های آن آشنا می‌شویم.
فصل سوم «سازمان‌بندی مغز انسان» نام دارد. این فصل درباره‌ی ساختار مغز و پیچیدگی‌های آن است. ارتباط بین اجزای مختلف مغز و عملکرد هر کدام در این بخش تشریح شده است.
فصل چهارم درباره‌ی «نظریه‌ی نورونی داروین» است. در این فصل باز هم به سراغ داروین می‌رویم، اما این بار با جزییات و نگاهی دقیق‌تر.
در فصل پنجم با «سازوکارهای آگاهی» آشنا می‌شویم. در این فصل مکانسیم مغز و آگاهی در انسان و سایر موجودات بررسی می‌شود.
فصل ششم «بی‌کران‌تر از آسمان» نام دارد. نویسنده نام این بخش را به الهام از شعر شاعر بزرگ انگلیسی قرن نوزدهم، «امیلی دیکنسون»، انتخاب کرده است. دیکنسون مغز را «وسیع‌تر از آسمان»، «ژرف‌تر از دریا» و «هم‌وزنِ خدا» می‌داند. ادلمن در این‌باره اعتراف کرده که خیلی شگفت‌انگیز است که دیکنسون در چنین دوره‌ای از تاریخ، چنین نگاهی به مغز داشته باشد؛ آن هم پیش از این که دانشمندان در پژوهش‌های علوم اعصاب جدید به نقش مغز و مبانی عصب‌شناسی زبان و آگاهی پی ببرند.
هفتم «آگاهی و علیت» است. در این فصل درباره‌ی گشتارِ پدیداری و زنجیره‌های علّی می‌خوانیم.
فصل هشتم «آگاه و ناآگاه» نام دارد. در این فصل مبحث خودکاری و توجه بررسی شده است.
فصل نهم درباره‌ی «آگاهی برترین و بازنمایی» است. در این فصل از آگاهی انسان و حیوان، خودآگاهی و زبان می‌خوانیم.
فصل دهم «نظریه و خصوصیت‌های آگاهی» نام دارد. در این فصل سعی شده تا درباره‌ی نظریات مختلف آگاهی بررسی جامعی انجام شود.
فصل یازدهم درباره‌ی «هویت» است. در این فصل از خویشتن، میرایی و ارزش‌های انسانی می‌خوانیم.
فصل دوازدهم «ذهن و جسم» نام دارد. در این فصل به بررسی برخی پیامدهای این دو پدیده اشاره می‌شود

درباره کتاب زبان و آگاهی

آگاهی انسان یکی از موضوعات جنجالی در رابطه با شناخت انسان است که با وجود انجام تحقیقات و یافته‌های مختلف، هنوز هم پدیده‌ای گنگ و مبهم است. نویسنده با اعتقاد به این که آگاهی به شیوه‌ی علمی قابل مطالعه است، این کتاب را نوشته شده است. او در این کتاب توصیفی علمی از آگاهی به مخاطبان ارائه داده است. ادلمن در این کتاب سعی کرده تا حد امکان آگاهی را به شیوه‌ای علمی و با زبانی ساده و روشن توصیف کند. او از بازگویی خیلی از مسائلی که پیش از این درباره‌ی آگاهی زیاد گفته و شنیده شده است، خودداری کرده است. البته از آنجا که این مبحث بسیار تخصصی است، نویسنده گاهی مجبور به استفاده از برخی اصطلاحات علمی و تخصصی شده است.

نویسنده این کتاب را با رسالتی مشخص نوشته است. او تلاش دارد تا حال و هوای ماورایی و اسرارآمیز آگاهی را با زبان علمی تعریف کند و کسانی که به جادویی بودن آگاهی اعتقاد دارند را از این تصور خارج کند. ادلمن عمدا از آوردن نام کتاب‌ها و منابع در متن کتاب خودداری کرده است تا تمرکز خواننده را از پیام متن منحرف نکند. با این حال در پایان این کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی منابع کتاب نوشته است. این کتاب‌‌ها فهرستی از آثاری هستند که می‌توانند برای علاقه‌مندان به این مبحث جالب و مفید باشد. برای کمک به خوانندگان برای درک بهتر مطالب، در پایان کتاب توصیفی جامع و ساده برای اصطلاحات تخصصی که در این کتاب به کار رفته، ارائه شده است.

رضا نیلی پور از همان دوران دانشجویی در رشته‌ی زبان‌شناسی، همیشه به دنبال پیدا کردن ارتباط میان مغز و زبان بوده است. تحقیقات و مطالعات او و استفاده از دانش استادان بزرگ دوران، چندان پاسخ مشخصی به این سوالات نمی‌داد. ارتباط بین زبان و شناخت، نسبت زبان و آگاهی، نحوه‌ی یادگیری زبان در مغز، رابطه‌ی دوزبانگی و مغز، همه سوالاتی هستند که در طول تاریخ دانشمندان علوم فلسفه-زبان‌شناسی، روان‌شناسی و عصب‌شناسی پاسخ‌هایی به آن‌ها داده‌اند. هرچند هیچ یک این پاسخ‌ها به یک نتیجه‌ی واحد و مشخص نمی‌رسند. این مترجم و نویسنده‌ی بزرگ پس از تحقیقات زیاد، کتاب زبان و آگاهی را برای ترجمه انتخاب می‌کند. این کتاب می‌تواند مرجعی قابل اعتماد برای دانشجویان، محققان و علاقه‌مندان به علوم زیستی، زبان‌شناسی و عصب‌شناسی باشد.

درباره‌ جرالد ادلمن

اِدلمن دانشمند زیست‌شناس اهل آمریکا، در سال 1929 در نیویورک به دنیا آمد. او متخصص ایمنی‌شناسی و علوم اعصاب است و کتاب‌ها و مقالات زیادی در این باره نوشته است. اِدلمن به دلیل تلاش بی‌دریغش برای رمزگشایی مغز و ساختار ذهن انسان، در سال 1972 برنده‌ی جایزه‌ی نوبل فیزیولوژی و پزشکی شد. ادلمن در سال 2014 و در سن 84 سالگی درگذشته است.

درباره‌ رضا نیلی‌پور و ترجمه زبان و آگاهی به فارسی

رضا نیلی پور زبان‌شناس، روان‌شناس و عصب‌شناس ایرانی است. او در زمینه‌ی روان‌شناسی زبان، عصب‌شناسی زبان و زبان‌شناسی بالینی تحقیقات زیادی انجام داده است. نیلی‌پور از سال 51 تا 87 به عنوان استاد دانشگاه در مراکز آموزشی مختلف ایران مشغول به کار بوده است. او همچنین عضو گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو وابسته‌ی فرهنگستان علوم در شاخه‌ی زبان‌شناسی است.

در بخشی از کتاب زبان و آگاهی می‌خوانیم

چامسکی زبان را ذاتیِ ذهن انسان می‌داند و حتی برای قواعد زبان «ماهیت روان‌شناختی» قائل است، تا جایی که انسان را ذاتا «جانوری نحوی» می‌داند. گرچه در نظریه‌ی او به بعضی از ابعاد بسیار مهم زبان و ذهن انسان - از جمله به مساله‌ی خلاقیت و بی‌کرانگی زبان توجه شده - ولی در نظریه‌ی زبان‌شناسی او به مساله‌ی چگونگی یادگیری و مبانی عصب‌شناختی زبان به طوری که با شواهد تجربی و روند «تکوین فردی» و «تکوین نوعی» سازگاری داشته باشد، توجه نشده و بیشتر به یک نظام زبانی ماشینی و صوری می‌ماند تا یک نظام شناختی - فرهنگی و انسانی. اما لیکاف برای زبان ماهیتی نورونی قائل است که در طول رشد یاد گرفته می‌شود و در مغز لانه‌گیری می‌کند و دارای مبانی حسی - حرکتی بوده و از همین رو در دیدگاه او زبان در شکل‌گیری شناخت و آگاهی نقش اساسی دارد. از همین روست که برای او انسان «‌جانوری فلسفی» است تا «جانوری نحوی». جانوری که کنجکاو است - جانوری فلسفی که شعر می‌گوید و پرسش می‌کند و به سرنوشت خود می‌اندیشد و می‌تواند در دگرگون کردن آن نقش داشته باشد. به تعبیر ادلمن انسان با زبان می‌تواند از اطلاعات یاد گرفته شده فراتر رود و حال را به گذشته و آینده پیوند دهد.
ادلمن در نظریه‌ی خود چکیده‌ی آگاهی انسان را حاصل سه دسته خصوصیت می‌داند: خصوصیت‌های همگانی، خصوصیت‌های اطلاعی و خصوصیت‌های ذهنی. وی این سه دسته خصوصیت آگاهی را حاصل دو نوع انتخاب نورونی می‌داند. یکی انتخاب‌های نورونی مبتنی بر رشد و دیگری انتخاب‌های مبتنی بر تجربه‌های فردی.

ادلمن در نظریه‌ی خود چکیده‌ی آگاهی انسان را حاصل سه دسته خصوصیت می‌داند: خصوصیت‌های همگانی، خصوصیت‌های اطلاعی و خصوصیت‌های ذهنی. وی این سه دسته خصوصیت آگاهی را حاصل دو نوع انتخاب نورونی می‌داند. یکی انتخاب‌های نورونی مبتنی بر رشد و دیگری انتخاب‌های مبتنی بر تجربه‌های فردی.