کتاب سوء‌تفاهم نشر نی

مادر و دختری در کشوری بی‌افق مسافرخانه‌ای دارند. پسر خانواده مدت‌ها پیش وقتی نوجوانی بیش نبود بار سفر می‌بندد و دیگر از خود خبری نمی‌دهد. دختر رؤیایی جز رفتن و رها شدن از این سرزمین ندارد و حاضر است برای رسیدن به سرزمینی دیگر به هر کاری دست بزند، حتی قتل. مادر از زندگی خسته است و توان کشیدن بار تن ندارد، اما همدست دختر است. روزی پسر باز می‌گردد که ثروت و عشقش را نثار مادر و خواهرش کند، اما خود را معرفی نمی‌کند.

سوء‌تفاهم نمایش‌نامۀ آبسورد و معناباختگی است. آدم‌هایی که قادر نیستند حرف دل خود را بزنند. «یان»، پسر خانواده، پس از گذشت این همه سال نمی‌داند چه بگوید و واژه‌های درست را نمی‌یابد. کلام و دیالوگ‌ها معناباخته‌اند و به صحبت‌های عادی مسافر و صاحبِ مسافرخانه محدود می‌شوند. هنگامی که برای نخستین بار یان و دختر به زبان «انسانی» با هم گفت‌وگو می‌کنند و یان از زیبایی و جذابیت‌های سرزمین‌های دیگر می‌گوید، او ناخواسته وارد بازی تقدیر می‌شود. مادر هم از همان ابتدا از ادای بعضی واژه‌ها واهمه دارد و نمی‌تواند «نانامیدنی» را به زبان آورد.

مانند هر تراژدی، دست تقدیر در این نمایش‌نامه چشمگیر است. به قول مادر، وقتی «همه‌چی بد پیش می‌ره»، حتا اتفاقات و حوادث به ظاهر بی‌اهمیت هم به تراژدی می‌انجامد. دختر مادرش را سرزنش می‌کند چرا: «من رو تو این سرزمین ابری به دنیا آوردین.» تقدیر چنین بود که این خانواده در چنین سرزمین تاریک و غم‌انگیزی به دنیا بیایند و از دنیا بروند.

سوء‌تفاهم نمایش‌نامۀ آرزوهای بربادرفته، تنهایی، سرخوردگی و ناگفته‌هاست، حکایت انسان‌هایی که شناخته نمی‌شوند، زیرا قادر نیستند خود را بشناسانند.

با این حال، سوء‌تفاهم اثر مأیوس‌کننده‌ای نیست. کامو دربارۀ این نمایش‌نامه می‌نویسد:

«سوء‌تفاهم مسلماً نمایش‌نامۀ تاریکی است. در سال ۱۹۴۳، زمان جنگ، در کشوری محاصره‌شده و اشغالی نوشته شده، به دور از هر چه دوست داشتم، و رنگ و بوی تبعید دارد. اما گمان نکنم نمایش‌نامۀ مأیوس‌کننده‌ای باشد.»

سوء‌تفاهم نمایش‌نامۀ مأیوس‌کننده‌ای نیست، زیرا از عشق حرف می‌زند و عشق ضدِ یأس و ناامیدی است: عشق مادر به فرزندش حتا اگر به زبان نمی‌آید، عشق پسر به خانواده‌اش پس از سال‌ها دوری، و عشق یان و همسرش. سوء‌تفاهم نمایش‌نامۀ مأیوس‌کننده‌ای نیست زیرا در آن امید و رؤیا هست، رؤیای سفر، رؤیای رهایی. پسر به رؤیایش تحقق می‌بخشد و شهر بی‌افق را ترک می‌کند و دختر، که مانده است، در رؤیاهایش ‌رهایی می‌جوید و به سرزمین‌های آفتابی سفر می‌کند.