کتاب صوتی ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم ونسا مارتین آوانامه

ایران میان قانون و شریعت

کتاب «ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم: انقلاب مشروطه 1285» اثر پژوهشگر انگلیسی ونسا مارتین (Vanessa Martin)، تصویری ژرف و پرجزئیات از یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخ ایران ارائه می‌دهد؛ دوره‌ای که در آن روح سکولاریسم و اسلام‌گرایی در شهرها و ایالات، هم‌زمان زاده می‌شدند و وارد میدان خرد اجتماعی شدند. مارتین با تمرکز بر تحولات مشروطه در تبریز، اصفهان، شیراز و بوشهر، نشان می‌دهد چگونه مطالباتی همچون قانون اساسی، عدالت و پاسخگویی، در متن زندگی شهری، نهادهای خودگردانِ محلی و روحانیت بومی شکل گرفتند؛ و از سوی دیگر چگونه نیروهایی روشنفکرانه به نفع ساختارهای مدرن و سکولار گام برداشتند. این کتاب به بررسی جدال بر سر جایگاه شریعت در قانون، نقش علما در سیاست محلی، و تأثیر تحولات اقتصادی و اجتماعی بر شکل‌دهی هویت جدید ایران می‌پردازد. با وجود آن که تاکنون جوایز عمده‌ی ادبی بین‌المللی نصیب این اثر نشده، اما استقبال دانشگاهی قابل توجهی داشته و نقدهای چندی در محافل تاریخ سیاسی ایران بر آن نوشته شده است؛ و ترجمه‌ی فارسی آن، می‌تواند افق جدیدی به فهم انقلاب مشروطه برای خوانندگان فارسی‌زبان بگشاید. مارتین در این پژوهش ثابت می‌کند که مشروطه نه صرفاً انقلابی سیاسی، بلکه جنبشی فرهنگی و اجتماعی بوده که هنوز تأثیر عمیق آن در مناسبات قانون، دین و هویت ملی ایران محسوس است.

ایران در آینه‌ی مشروطه

کتاب «ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم» روایتی تحلیلی و زنده از نخستین تجربه‌ی ایرانیان در رویارویی با قانون مدرن و سنت دینی است؛ جایی که میدان سیاست به آوردگاهی میان روحانیت، روشنفکران و نیروهای محلی بدل شد. نویسنده با کاوش در شهرهایی چون تبریز، اصفهان، شیراز و بوشهر، نشان می‌دهد چگونه مشروطه تنها در پایتخت شکل نگرفت، بلکه در تاروپود زندگی اجتماعی و اقتصادی سراسر کشور تنیده بود. او تضاد میان دو گفتمان کلیدی ــ ناسیونالیسم اسلامی با تکیه بر شریعت و سکولاریسم با تأکید بر قانون مدنی ــ را در قالبی مستند و در عین حال روایی می‌کاود و پرده از نبردی برمی‌دارد که هنوز در هویت سیاسی ایران پژواک دارد.

کشمکش بر سر قانون

«کشمکش اصلی بین اسلام و سکولاریسم در دوره‌ی مورد نظر بر سر این مسئله بود که قانون اساسی تا چه حد باید جایگزین شریعت شود، زیرا قرار بود که بخشی از آن در دادگاه‌های سکولار مورد استناد قرار گیرد، و اینکه قانون جدید تا چه حد با شریعت سازگار بود، بحثی که ذهن ایرانیان را تا عصر حاضر به خود مشغول داشته است و به خصوص در سال 1357 از اهمیت بالایی برخوردار بود. بسیاری از علمایی که در جنبش اصلاحات شرکت داشتند از مفهوم قانون اساسی به عنوان یک نظام معتبر حقوقی-قضایی پشتیبانی می‌کردند، نظامی که می‌شد رابطه‌ی بین شاه و مردم را به درستی برمبنای آن قرار داد. با این وصف، در آن زمان بسیاری از علمای معتبر چه در تهران و چه در ایالات بر این باور بودند که قانون جدید باید از برخی جهات اصول شریعت و ارزش‌های اسلامی را به رسمیت بشناسد. کشمکش بر سر قانون در تهران و تبریز بدتر از همه‌جا بود و چنان‌که خواهیم دید، این موضوع به منبع جدی و روزافزون اختلاف بدل شد. جمعیت‌های اسلامی که نه‌تنها دستور کار اسلامی و حقوقی خود را داشتند بلکه سازمان و مقررات لازم برای به آن را نیز تدارک دیده بودند، در هر چهار شهر مورد پژوهش سر برآوردند.»

نسخه صوتی «ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم»

نشر صوتی آوانامه با همکاری «انتشارات اختران» کتاب صوتی «ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم» اثر «ونسا مارتین» را با ترجمه‌ی «غلامرضا علی‌بابایی» و اجرای «فیروزه لطفی» و «تایماز رضوانی » تهیه و تولید کرده است.