- «ز جان و ز دل دوست دارد وطن، ز سیم و ز زر او نگوید سخن»
حسن نراقی نویسنده، پژوهشگر و جامعهشناسی است که اردیبهشت ۱۳۲۲ در کاشان متولد شد و ۷۶ سال بعد، یعنی آذر ۱۳۹۹ در تهران درگذشت. نراقی در طول حیاتش، کتابهای پرشماری را به دست چاپ نسپرد و از میان همین آثار معدود، شهرت خود را بیش و پیش از همه مدیون کتاب «جامعهشناسی خودمانی» یا «چرا درماندهایم؟» است. کتابی که موفقیت آن و استقبال چشمگیر مخاطبان از آن، او را بر آن داشت تا دنبالهای تحت عنوان «پی نکتههایی بر جامعهشناسی خودمانی» نیز بنویسد. دیگر اثر حائز اهمیت حسن نراقی «چکیدهی تاریخ ایران: از کوچ آریاییها تا پایان سلسلهی پهلوی» است. چندی بعد او کتاب «ناگفتهها...» را طی گفتگویی با «روزبه میرابراهیمی» نوشت و نیز عضو گروه مؤلفینی بود که مجموعهمقالات خود را در کتابی با نام «خط خوش فارسی» گرد آورده و منتشر کردند.
- درددل خودمانی یک ایرانی با هموطنانش:
«تامِس آ. هریس» در کتاب تحسینشدهی «وضعیت آخر» میگوید: «یک جامعه نمیتواند بدون تغییر افرادش تغییر کند. تمام امید ما برای آینده بر پایهی این واقعیت است که شاهد تغییر افراد باشیم.» حسن نراقی نیز در این دو کتاب کمابیش همین نظرگاه را پی میگیرد. او با مثالها و آمار و ارقام، به بررسی برخی از عادات، مشکلات و خصوصیات ما ایرانیها میپردازد. بدیهی است که قدم اول برای حل مشکل، دست یافتن به شناختی درست و کامل از ابعاد مختلف مشکل است. نراقی در جامعهشناسی خودمانی و پینکتههایش، با بیانی ساده و بهدور از تکلفهای عموم کتب جامعهشناختی، پشت پردهی بسیاری از مشکلات مبتلابه ما ایرانیان را برمیشمرد. در این بین، با اینکه از نقش حکومتها و دولتها غافل نیست، بیشتر از باری که روی دوش ما مردم است، سخن میگوید. مایی که اگر هرکداممان با شنیدن کتابها، خود را در یک یا دو مسئله درگیر بدانیم و برای تغییر بکوشیم، میتوانیم شاهد تغییری در ابعاد گسترده باشیم.
- نقش ما در آینه:
همانطور که از عنوان «پینکتههایی بر جامعهشناسی خودمانی» پیداست، این کتاب دنبالهای است بر اثر پرمخاطب حسن نراقی یعنی جامعهشناسی خودمانی است و نویسنده در کتاب دوم به بیان مسائل و مشکلاتی میپردازد که در کتاب نخست مجال بیانشان نبود. این کتاب از دو فصل کلی تشکیل شده است. فصل اول مجموعهای است از مقالات منتشرشدهی نراقی در نشریات معتبر که بهسیاق جامعهشناسی خودمانی هرکدام به معضلی میپردازد که ما ایرانیان به آن مبتلا هستیم. از کتابنخوانی ما میگوید و فرهنگ اعتراض را بررسی میکند. شجاعت اخلاقی ما را بررسی میکند و حول بازنگری معیارها بحث میکند. سپس از تضادهای طبقاتی میگوید و شوق ویرانگری برخی ایرانیان. از آفت جزماندیشی سخن میگوید و جستجوی ما برای دموکراسی را به باد انتقاد میکشد. از معضل اعتیاد و سپس مسئلهی انفجار جمعیت حرف میزند و پس از بحثی راجع به حاشا کردن، به مهاجران یا بهقولی فرار مغزها میپردازد. فصل دوم این کتاب، شامل چهار مصاحبه با حسن نراقی است. «انتقاد خیلی سخت مورد پذیرش قرار میگیرد»، «موج خودانتقادی»، «از کجا آغاز کنیم؟» و «قول میدهم که در هیچ انقلاب دیگری شرکت نخواهم کرد» عناوین مصاحبههایی است که نویسنده بهترتیب با کتاب هفته، روزنامهی اعتماد، علی عظیمینژادان و روزبه میرابراهیمی انجام داده و اینبار حتی شفافتر از فصول کتابهایش رودررو حرفهایش را زده و به سؤالهای بسیاری پاسخ داده است.
- کتاب صوتی پینکتههایی بر جامعهشناسی خومانی:
نشر صوتی آوانامه با همکاری «نشر اختران» کتاب صوتی «پینکتههایی بر جامعهشناسی خودمانی» اثر «حسن نراقی» را با صدای «مهدی صفری» تهیه و تولید کرده است. جلد نخست از «جامعهشناسی خودمانی» یا «چرا درماندهایم؟» نیز پیشتر توسط آوانامه و با اجرای مهدی صفری منتشر شده است. علاوه بر این دو اثر، دیگر کتاب حسن نراقی تحت عنوان «چکیدهی تاریخ ایران: از کوچ آریاییها تا پایان سلسلهی پهلوی» نیز با صدای «پژمان رمضانی» صوتی شده است.