عباس معروفی نویسندهای جریانساز و چهرهای ماندگار در ادبیات معاصر ایران است. او با رمان تحسینشده سمفونی مردگان در دهه شصت به شهرت رسید و با آثار متعددی در حوزه رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه، شعر و روزنامهنگاری، حضوری مؤثر در فرهنگ ایران معاصر داشت. معروفی صدای نسلی است که میان سنت، سیاست و ادبیات گیر افتاد و با وجود سانسور، تهدید و تبعید، نوشتن را ترک نکرد. او در تبعید نیز به خلق، انتشار و آموزش ادامه داد و تا پایان عمر در آلمان کوشید صدای نویسندگان بیصدا باشد.
عباس معروفی در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۶ در تهران، در خانوادهای سنتی از اهالی سنگسر به دنیا آمد. در نوجوانی با رونویسی داستانهای چخوف به نویسندگی علاقهمند شد و بعدها با راهنمایی محمد محمدعلی و دوستی با گلشیری و سپانلو، قدم در راه ادبیات حرفهای گذاشت. فارغالتحصیل ادبیات دراماتیک از دانشگاه تهران بود و بیش از یک دهه معلم ادبیات در مدارس تهران بود.
او نخستین کتابش را در ۱۳۵۹ منتشر کرد، اما شهرت اصلیاش را با سمفونی مردگان به دست آورد. معروفی پس از توقیف مجله گردون و تهدیدهای مکرر، ناچار ایران را ترک کرد و در آلمان ساکن شد. در آنجا خانه هنر هدایت و نشر گردون را راهاندازی کرد. او در سال ۱۴۰۱ پس از سالها مبارزه با سرطان، درگذشت.
سبک نوشتاری عباس معروفی آمیختهای از واقعگرایی تلخ، زبان شاعرانه و ساختارهای دراماتیک است. آثار او اغلب روایتهایی از فروپاشی خانواده، عشقهای نافرجام و جامعهای گرفتار سنت، استبداد و سکوتاند. نثر او آهنگین، پرتصویر و آکنده از نماد و استعاره است، اما در عین حال با لحنی صمیمی و روایتی گیرا، خواننده را با خود همراه میکند. شخصیتپردازیهای پیچیده و فضاسازیهای هنرمندانه از ویژگیهای شاخص آثار اوست. معروفی همچنین تحت تأثیر هدایت و ادبیات اروپای شرقی، نوعی ادبیات عصیان و اندوه را پیریزی میکند.
عباس معروفی یکی از تأثیرگذارترین چهرهها در مطبوعات ادبی ایران بود. در دهه شصت با سردبیری مجله آهنگ در حوزه موسیقی فعال بود، اما نقطه عطف فعالیت مطبوعاتیاش در سال ۱۳۶۹ با تأسیس مجله ادبی گردون رقم خورد؛ نشریهای که به محملی برای نویسندگان و منتقدان مستقل بدل شد.
گردون نهتنها جایزه قلم زرین را بنیان گذاشت، بلکه نقش مهمی در بازسازی کانون نویسندگان ایران و حمایت از نویسندگان جوان ایفا کرد.
عباس معروفی در طول زندگی حرفهایاش جوایز متعددی دریافت کرد که بازتابی از جایگاه جهانی او در ادبیات معاصر ایران است. او در سال ۱۹۹۶ مشترکاً با هوشنگ گلشیری، برنده جایزه هلمن هامت شد. در همان سال، اتحادیه روزنامهنگاران کانادا او را بهعنوان روزنامهنگار آزاده سال برگزید. رمان سمفونی مردگان در سال ۲۰۰۱ جایزه بنیاد سور کامپ را از آن خود کرد و سال بعد، جایزه بنیاد آرنولد تسوایگ را نیز برد. او همچنین بنیانگذار سه جایزه مستقل ادبی در تبعید بود که همچنان مورد توجه نویسندگان تبعیدی قرار دارد.
از میان آثار متنوع عباس معروفی، چند رمان جایگاه ویژهای در ادبیات معاصر یافتهاند:
نثر روان و موسیقایی عباس معروفی، آثار او را برای شنیدن نیز جذاب میکند. از بهترین نسخههای صوتی او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
از جمله ترجمههای برجسته و تأثیرگذار عباس معروفی در ادبیات معاصر میتوان به کتابهای زیر اشاره کرد: