کتاب سیر تجدّد و علم جدید در ایران نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

تاریخ علم جدید در همۀ جهان و سراسر روی زمین، تاریخ اخذ و ترجمۀ علم رسمی اروپا و آمریکاست و به این جهت شاید کسی بگوید که چنین علمی در جهانی که صرفاً آن را فرامی‌گیرد، تاریخ ندارد زیرا تاریخ، سیر و بسط چیزی در زمان است. البته نمی‌توان گفت که علم در کشور ما مطلقاً سیر و بسط نداشته است، زیرا رشد کمّی و بسط و انتشار عرضی آن، قابل‌انکار نیست. درست است که ما در کشور خود، چنان‌که باید تا سال‌های اخیر در پیشبرد علم مشارکت قابل‌ذکری نداشته‌ایم اما در عمومی‌کردن سواد و توسعۀ آموزش علوم، مثل همۀ کشورهای دیگر پیشرفت‌هایی داشته‌ایم (البته دانشمندان ایرانی از ده‌ها سال پیش تاکنون، در کشورهای اروپایی، آمریکا، استرالیا و ژاپن پژوهش‌های مهم کرده‌اند و در پیشبرد علم سهم دارند)؛ و تاریخ علم ما بیشتر تاریخ همین افزایش کمّی است. به این جهت است که گزارش آن نیز گزارش تغییرات آماری است. آمار باسوادها، مدارس، دانشمندان، دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و آموزشی، به‌خصوص در دهه‌های اخیر، افزایش چشمگیر یافته است و در گزارش تاریخ هم می‌توان آمارِ سال‌ها و دهه‌ها را آورد و باهم مقایسه کرد.