ماه غمگین، ماه سرخ

رضا جولایی، داستان‌نویس جریان سازی که با آثاری مانند سوء قصد به ذات همایونی و شکوفه‌های عناب یکی از مهم‌ترین داستان نویسان معاصر ایران است، در رمان ماه غمگین، ماه سرخ بار دیگر قدرتش را در روایت خلاقانه‌ی یک واقعه‌ی تاریخی به رخ کشیده‌است. رمان روایتی است از پنج روز آخر زندگی میرزاده عشقی در تیرماه 1303. شاعر ناآرام و منتقدی که ترور تراژیکش یکی از نمادهای کشتن ذهن‌های آزادی‌خواه است در تاریخ معاصر. جولایی شخصیت‌های تاریخی را با استفاده از تخیل شگفتش تبدیل کرده به قهرمان‌های داستانی از شخصیت‌هایی چون ملک‌الشعرای بهار و قمرالملوک وزیری تا آدم‌هایی که در غبار تاریخ گم شده‌اند و جولایی آن‌ها را ساخته‌است. داستان با خواب شومی آغاز می‌شود که شاعر آزادی‌خواه دیده. خوابی که همه‌ی وجودش را آشفته کرده و می‌خواهد بار سفر ببندد تا این شر از سرش بگذرد. در این میان، شخصیت‌های گوناگون قصه‌های خود را می‌گویند در راستای قصه‌ی عشقی جوان. تصویر تهرانی را می‌بینیم که سرگردان آخرین روزهای حکومت قجرهاست و قدرت گرفتن «سردار سپه»ای که نمی‌خواهد عشقی زنده بماند. رمان قصه‌ی رنج فکر است در تاریخی که بسیاری اوقات نخبگان خود را از بین برده‌است و ترس شاعر از گلوله‌ای که نمی‌داند از کجا بر تنش خواهد نشست. و دیالوگ مشهور رمان: عشقی در حال مرگ به بهار می‌گوید «می‌دانم که می‌میرم، رسوایشان کن. به همه بگو چه کسانی مرا کشتند...»