کتاب تاریخ دانشگاه در ایران مقصود فراستخواه نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

رض اصلی کتاب سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران، آن است که دانشگاه به‌صورت اجتماعی ساخته می‌شود و حسب شرایط محیط نهادی کار می‌کند اما وضعیت نهادی در جامعۀ ایران نامساعد بود و علم‌آموزی و علم‌ورزی را دشوار می‌ساخت. تاریخ ما تا امروز، ستارگان درخشان علمی زیادی را شاهد بوده است اما برای تأسیس اجتماعی نهاد علم بر روی زمین، با انواع مشکلات مواجه بوده‌ایم. دانشگاه، نهادی اجتماعی است و ازطریق تعامل با نهادهای دیگر در یک هم‌بافت اجتماعی و به‌صورت تاریخی ساخته می‌شود؛ در کتاب پیش‌رو، این موضوع به ‌‌شیوۀ زمینه‌کاوی تاریخی با تأکید بر دورۀ معاصر و ضمن استفاده از اسناد و شواهد ملی بررسی شده است. چکیدۀ کتاب این است که نهاد علم در تاریخ معاصر ما هشت دوره را سپری کرده است که عبارت‌اند از: *** ۱. دورۀ تأخیر تاریخی؛ به مدت طولانی در دورۀ انحطاط ۲. دورۀ تمهید در عصر قاجار ۳. دورۀ تکوین در زمانۀ مشروطه ۴. دورۀ تأسیس در جنبش نوسازی (مقارن حکومت پهلوی اول؛ بیشتر اداری و کمتر اجتماعی) ۵. دورۀ تکثیر در زمانۀ مدرنیزاسیون دولتی (مقارن حکومت پهلوی دوم) ۶. دورۀ توسعۀ دیرهنگام و نافرجام در آستانۀ انقلاب ۱۳۵۷ ۷. دورۀ تعطیل در انقلاب فرهنگی و پیامدهای آن ۸. دورۀ سربرآوردن ققنوس‌وار و طرح ناتمام توسعۀ علمی در شرایط پساانقلاب اسلامی.