کتاب نیمکت داغ نشر چشمه

جهان فوتبال، پر از هیاهو، هیجان و شور و احساس است. پرطرفدارترین ورزش دنیا که گاهی بیش از 100 هزار نفر را به استادیوم می‌کشد و نظر بیش از یک میلیارد بیننده را به خود جلب می‌کند. به‌رغم اینکه فوتبال حرفه‌ای نتیجه‌ی تلاش مجموعه‌ی بزرگی از افراد با تخصص‌های گوناگون است اما، کسانی‌که بیشتر از همه در کانون توجهات قرار می‌گیرند بازیکنان خوش‌ شانس فوتبال هستند. جلد تمام روزنامه‌ها، تصاویر بازیکنان را پوشش می‌دهند و در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها صحبت درباره‌ی حرکات بازیکنان، دستمزدهایشان و حتی زندگی شخصی‌شان است. اما در کنار مستطیل سبز، مردانی جوگندمی و گاهی پیرمردهایی ایستاده‌اند که بدون اندیشه‌های آن‌ها هرگز فوتبالیست‌ها به‌تنهایی نمی‌توانستند به چنین موفقیت‌های بزرگ دست‌ یابند و هویت خود را پیدا کنند. این مربیان بودند که به عنوان مدیر جایگاه مدافع و مهاجم را مشخص میکردند تا آن‌ها بتوانند بهترین کیفیت خود را نشان دهند. حمیدرضا صدر در کتاب نمیکت داغ: از حشمت مهاجرانی تا الکس فرگوسن و ژوزه مورینیو نگاه خود را معطوف به مربیان فوتبال کرده است و نقش پر رنگ آن‌ها را در زیبایی و جذابیت فوتبال مدرن بررسی کرده است.

درباره‌ی کتاب نیمکت داغ

حمیدرضا صدر در کتاب نیمکت داغ، زندگی و تفکر فوتبالی 31 مربی بزرگ تاریخ فوتبال را برررسی کرده است. نگاه حمیدرضا صدر در روایت کتاب، نگاهی تحلیلی به تاکتیک‌های مورد استفاده در فوتبال از گذشته تاکنون است. نویسنده سعی کرده است تا علت تغییر شیوه‌های تاکتیکی فوتبال و نحوه‌‌ی بازی فوتبال امروزی را توضیح دهد و نقش مربیان برجسته‌ی سالیان قبل را در شکل‌گیری فوتبال جذاب کنونی شرح دهد.

دکتر صدر در 31 فصل، 31 مربی برتر تاریخ فوتبال را که با نوآوری‌های خود یا نحوه‌ی مدیرت‌شان موفقیت‌های بزرگی کسب کردند و تغییری در نحوه‌ی بازی‌ کردن فوتبال ایجاد کردند را معرفی کرده است. از آنجایی‌که دهه‌ی 30 میلادی آغاز فوتبال به شکل حرفه‌ای با شروع برگزاری مسابقات جام جهانی بود، نویسنده از مربیان دهه‌ی 30 میلادی مانند «هوگو میسل» و «ویتوریو پوتزو» معرفی خود را آغاز کرده است. پس از آن مربیان موفق و قهرمان در جام جهانی معرفی شده‌اند که از آن‌ها می‌توان به «سپ هربرگر» مربی تاریخ‌ساز آلمان و «سزار منوتی و کارلوس بیلاردو» مربیان بزرگ آرژانتینی، اشاره کرد. صدر مربیان فوتبال باشگاهی را نیز از قلم نینداخته است و فصولی از کتاب را به مربیان موفق باشگاهی مثل «الکس فرگوسن»، «پپ گواردیولا»، «آرسن ونگر» و «ژوزه مورینیو» اختصاص داده است.

علاوه‌بر مربیان بزرگ تاریخ، حمیدرضا صدر در فصلی جداگانه «حشمت مهاجرانی» مربی بزرگ فوتبال ایران و اولین مربی که توانست تیم ملی فوتبال ایران را به جام جهانی ببرد را معرفی کرده است. او علت انتخاب و معرفی  حشمت مهاجرانی را در مقدمه‌ی کتاب اینگونه توضیح می‌دهد: «امیدوارم خوانندگان ناآشنا با تاریخ فوتبال ایران و آسیا از دیدن نام حشمت مهاجرانی در سیاهه‌ی ارائه شده، تعجب نکنند. این کتاب بدون پرداختن به فوتبال ایران با حفره‌ای خالی در قرار گرفتن فوتبال آسیا در ویترین جهانی روبه‌رو می‌شد. جایگاه مهاجرانی میان مربیان آسیایی یگانه است...مهاجرانی اولین نماینده‌ی واقعی آسیا را راهی جام جهانی کرد. او تیمش را در مصاف با همه‌ی نمایندگان قاره‌ی آسیا به‌علاوه استرالیا، در ویترین جام جهانی جای داد. او برای اولین بار تیمی از غرب آسیا را راهی جام جهانی کرد. او در ایران با ساماندهی تیم‌های ملی جوانان، بنایی نو در انداخت و رکورد قهرمانی در آسیا بر جای گذاشت.»  

31 فصل، 31 مربی به نگارش حمیدرضا صدر

حمیدرضا صدر به دلیل تسلطی که بر ادبیات و سینما دارد، کتاب نیمکت داغ را به نیز به صورت سینمایی و بسیار جذاب روایت کرده است. او مثل دیگر کتاب‌های زندگی‌نامه‌ای با قلمی خشک و رسمی مربیان بزرگ را توصیف نکرده و متناسب با ویژگی‌های شخصیتی هر مربی داستان خود را روایت کرده است. نکته‌ی مهم دیگر، خط روایی کتاب و در نظر گرفتن سِیر تاریخی تغییرات تاکتیکی در فوتبال است. او با معرفی مربیان دهه‌ی 30 میلادی داستان خود را آغاز کرده است و تا مربیان حال حاضر فوتبال مثل «گواردیولا» و «مورینیو» ادامه داده است.

در خط روایی داستان، نویسنده از عنوان‌های جذابی هم استفاده کرده است تا خواننده بهتر در جریان داستان قرار گیرد. به‌عنوان مثال، فصل «والری لوبانوفسکی» مربی سرشناس اتحاد جماهیر شوروی، با عنوان «دیالکتیک آقای ریاضیات» آغاز می‌شود تا مخاطب را بهتر با اندیشه‌های این مربی بزرگ آشنا کند: «روزی وولوریمر سابالدیر، یکی از دانشمندان کیف که روزگاری فوتبال هم بازی می‌کرد، خطاب به والری لوبانوفسکی پس از کسب پیروزی دیناموکیف در یکی از بازی‌های آخر فصل با هیجان فراوان گفته بود، تبریک قهرمان لیگ شدیم. لوبانوفسکی با چهره‌ی سنگی‌اش نگاهی به او انداخته و با لحن سردی جواب داده بود، خب که چی؟ ما در بازی‌های پرشماری بد بازی کردیم. فقط از تیم‌هایی که بدتر از ما بازی کرده بودند امتیارات بیشتری کسب کردیم. تبریک تو را جدی نمی‌گیرم. دلیلی برای تبریکت وجود ندارد.»  

حمیدرضا صدر، فوتبال به روایتی دیگر

 دکتر حمیدرضا صدر منتقد و تاریخ‌نگار فوتبال، هنر و سینما است که در سال 1334 در مشهد متولد شد. او بیشتر به‌عنوان کارشناس فوتبال در برنامه‌های تلویزیونی بین مردم شناخته شده است. حمیدرضا صدر به دلیل سبک منحصر به فردش در تفسیر فوتبال که با روایت پر شور و هیجان و ارجاعات تاریخی پی‌درپی همراه است شهرت یافت. دکتر صدر به عنوان روزنامه‌نگار نیز فعالیت دارد. در مجله‌ی «فیلم» به‌عنوان نویسنده‌ی ثابت حضور دارد و با دیگر نشریات از جمله «زن روز»، «هفت»، «مجله سروش» نیز همکاری دارد. علاوه‌بر این او به عنوان کارشناس در سایت‌های ورزشی مثل «طرفداری» و «گل» مقالاتی را منتشر می‌کند.

دکتر صدر در زمینه‌ی سینما نیز منتقد است و ستون‌نویس بخش هنری روزنامه‌ی «شرق» است. در «بانی فیلم» نیز مقالات سینمایی خود را چاپ می‌کند. همچنین او کتابی با عنوان «درآمدی بر تاریخ سیاسی سینمای ایران» را نیز درباره‌ی سینمای ایران به‌ رشته تحریر در آورده است.

از آنجایی‌که علاقه‌ی اصلی دکتر صدر، فوتبال است بیشتر کتاب‌ها و مقالات او حول محور فوتبال می‌چرخد. تاریخ نیز دیگر موضوع مورد علاقه‌ی حمیدرضا صدر است. از این‌رو، در آثار او این موضوعات به‌وضوح به چشم می‌خورد. «پسری روی سکوها، وقایع نگاری چهاردهه‌ای فوتبال ایرانی»، «روزی روزگاری فوتبال»، «یونایتد نفرین شده» و « نیمکت داغ» از جمله آثار نویسنده هستند که فوتبال را با رویکردی تاریخی روایت کرده‌اند. علاوه‌بر این دکتر صدر کتابی تاریخی را درباره‌ی «محمدرضا پهلوی» با عنوان «تو در قاهره خواهی مرد» را روانه‌ی بازار کتاب ایران کرده است. او همچنین دستی بر ترجمه نیز دارد و کتاب «یه چیزی بگو» از «لاوری هالس اندرسن» را به فارسی برگردانده است.    

انتشار کتاب نیمکت داغ در ایران

انتشارات زاوش کتاب نیمکت داغ: از حشمت مهاجرانی تا الکس فرگوسن و ژوزه مورینیو را در سال 1392 منتشر کرده است. این کتاب را پیش از این «نشر چشمه» در سال 1391 روانه بازار کتاب ایران کرده بود. خرید و دانلود کتاب (Pdf) از طریق سایت و اپلیکیشن فیدیبو امکان پذیر است. دیگر آثار نویسنده از جمله «پیراهن‌هایی همیشه، مردان فوتبال»، «روزی روزگاری فوتبال» و «سیصد و بیست و پنج» نیز در سایت فیدیبو موجود است.

در قسمت‌هایی از کتاب نیمکت داغ  می‌خوانیم

رینوس میشل / توتال به علاوه‌ی فوتبال : وقتی فیفا در سال 1999 بهترین مربی قرن را انتخاب کرد، نام رینوس میشل بالاتر از همه قرار گرفت. بالاتر از کسانی‌که ویترین‌های‌شان پرجام‌تر بود، یا میشل روزگاری برابرشان شکست خورده بود. او با آژاکس و هلند صفت «توتال» را به مفهوم کامل و جامع با فوتبال گره زده بود. بلندترین قدم تاکتیکی تاریخ فوتبال به او تعلق داشت. آمیزه‌ای از همه‌ی ویژگی‌های فوتبال. دفاع. حمله. یارگیری. منطقه‌ای کردن میدان. پاس‌کاری. پرسینگ. شوت. ضربه‌ی سر ... الگویی رویایی برای هر تیمی در همه جا. یادگار دهه‌ی 1970 او ازلی می‌ماند. همیشگی.

میشل فرزند عصر خود بود. محصول روندی تاریخی. زمانی درخشید که باید می‌درخشید. مثل چیزی که زمان به بار نشستنش فرا رسیده. مثل وقتی که همه‌چیز آماده‌ی زاده شدن چیزی متفاوت شده است. آماده‌ی شکل گرفتن پدیده‌ای نو. شنیدن حرفی تازه. مثل وقتی که اسحاق نیوتن به قانون حرکت اجسام دست یافت، یا زمانی‌که آلبرت انیشتین نظریه‌ی نسبیت را مطرح کرد. میشل زمانی در هلند به اهمیت مقوله‌ی فضا و کنترل فضا در فوتبال دست یافت که والری لوبانوفسکی هم در شوروی به چنین نکته‎‌ای رسید. او دریافت «وقتی توپ را در دست داری باید زمین را بزرگ کرد و وقتی توپ را از دست می‌دهی زمین را کوچک.» میشل و لوبانوفسکی از بند پست بی‌کم و کاست رهایی‌یافته و بازیکنان‌شان را به تغییر پست و منطقه فرا خواندند. تیم‌هایی ساختند با توانایی ارائه‌ی بازی‌های تماشایی. شاید نوآوری‌های‌شان قدم اجتناب‌ناپذیر پس از فوتبال مبتنی بر پاس‌کاری دهه‌ی 1940 و شیوه‌ی مجاری دهه‌ی 1950 بود. چنان‌که تاکیدشان بر آفسایدگیری و شروع مجدد بسیار سریع، به علاوه‌ی پرسینگ، گام منطقی بعدی به شمار می‌رفت. فوتبال آن‌ها که مبتنی بر جابه‌جایی دائمی بود، به بازیکنانی با قدرت جسمی بالا نیاز داشت. بازیکنان میشل و لوبانوفسکی به عصری تعلق داشتند که کبودهای غذایی اروپا ناشی از جنگ دوم پایان یافته بود و نسل جدید بنیه‌ی بسیار بالاتری در مقایسه با بازیکنان یک دهه‌ی پیش داشت. علوم ورزشی پیشرفت کرده بود و بازیکنان می‌توانستند نود دقیقه بجنگند. فوتبال با تکیه به افزایش قابلیت‌های جسمی بازیکنان، باید پوست می‌انداخت. باید دگرگون می‌شد و شد.