کتاب صوتی تجاوز به ذهن اثر یوست آبراهام موریتس میرلو

شکارچی ذهن‌های توتالیتر

یوست آبراهام موریتس میرلو (Joost Abraham Maurits Meerloo) روانکاو و نویسنده‌ی هلندی-آمریکایی، به عنوان یکی از پیشگامان تحلیل علمی مکانیسم‌های کنترل فکر در قرن بیستم شناخته می‌شود. شهرت جهانی او مرهون اثر شگرفش، «تجاوز به ذهن» است؛ کتابی که به تحلیل موشکافانه‌ی تکنیک‌های شستشوی مغزی در رژیم‌های توتالیتر می‌پردازد. میرلو در این اثر، پرده از فرآیندهای هولناکی برمی‌دارد که طی آن‌ها، حکومت‌های تمامیت‌خواه، هویت فردی را منهدم کرده و اراده‌ی جمعی خود را جایگزین آن می‌کنند. نیویورک تایمز درباره‌ی میرلو نوشته است: «او مردی است بسیار پخته، در حقیقت، یکی از سخنگویان بزرگ دنیای دموکراتیک است و هر کسی باید او را بشناسد.» این توصیف به خوبی جایگاه میرلو را به عنوان یک روشنفکر عمومی ترسیم می‌کند که دانش تخصصی خود را نه در برج عاج، که در میدانی وسیع برای دفاع از آزادی‌های بنیادین بشر به کار گرفت. کار او تنها یک پژوهش آکادمیک نبود، بلکه هشداری تکان‌دهنده درباره‌ی شکنندگی ذهن انسان در برابر ابزارهای پیچیده‌ی روانی-سیاسی بود. میرلو با شجاعت، به مصاف یکی از تاریک‌ترین پدیده‌های عصر مدرن رفت و میراث فکری او، همچنان زنده، جهان را به پاسداری از استقلال فکر و کرامت انسانی فرا می‌خواند.

شکنجه‌ی خاموش اندیشه

کتاب «تجاوز به ذهن» اثری تکان‌دهنده و ژرف درباره‌ی سازوکار تسخیر روان انسان است؛ روایتی از نبرد میان آزادی اندیشه و ماشین‌های سلطه‌گر قرن بیستم. میرلو، که خود از قربانیان دوران اشغال نازی‌ها بود، در این اثر نشان می‌دهد چگونه حکومت‌های توتالیتر می‌توانند با بهره‌گیری از ترس، تکرار، تبلیغ و انزوا، ذهن فرد را آرام‌آرام از آنِ خود کنند. کتاب فراتر از یک پژوهش روان‌پزشکی است؛ مانیفستی است در دفاع از کرامت انسانی و حق تفکر مستقل. میرلو با زبانی علمی اما آکنده از درد و انسان‌گرایی، شکنجه‌های روانی و فروپاشی مقاومت ذهن را می‌کاود و هشدار می‌دهد که تجاوز به ذهن، آغاز مرگ وجدان جمعی است. این اثر پس از انتشار در دهه‌ی 1950، در محافل دانشگاهی و سیاسی جهان طنین انداخت و به یکی از متون مرجع در مطالعات روان‌شناسی قدرت و تبلیغات بدل شد. هرچند جایزه‌ای رسمی دریافت نکرد، اما نفوذ آن‌چنان بود که الهام‌بخش مستندها و تحلیل‌های بسیاری درباره‌ب جنگ سرد، تبلیغات سیاسی و نظام‌های تمامیت‌خواه شد؛ کتابی که هنوز هم، چون آینه‌ای بی‌رحم، چهره‌ی پنهان کنترل و تسلیم را نشان می‌دهد.

بخشی از کتاب «تجاوز به ذهن»

«در دوران جنگ کره، کمونیست‌های چینی کلنل فرانک هاوس‌اشوابل، یکی از افسران تفنگداران دریایی ایالات متحده، را به اسارت گرفتند. او پس از تحمل ماه‌ها فشار شدید روانی و فرسودگی جسمی، «اعتراف‌نامه»‌ای کاملاً مستند امضا کرد مبنی بر آن‌که ایالات متحده در حال جنگ میکروبی با دشمن است. این اعتراف‌نامه نام‌هایی را افشا می‌کرد، مأموریت‌هایی را نام می‌برد و پرده از جزئیات نشست‌ها و کنفرانس‌هایی استراتژیک برمی‌داشت. این شیوه، ابزار تبلیغاتی بسیار ارزشمندی برای این رژیم توتالیتر بود. کمونیست‌های چینی این اخبار را در سراسر جهان مخابره کردند: «ایالات متحده آمریکا با انداختن بمب‌هایی آکنده از باکتری‌های بیماری‌زا، قوانین بین‌المللی را نقض کرده و با مردم صلح‌دوست چین در حال جنگ است.» پس از بازگرداندن کلنل اشوابل به میهن، او سوگندنامه‌ای صادر کرد که در آن، اعترافاتش را مردود شمرده و به شرح تجاربش از ماه‌های متمادی اسارتش پرداخته بود. او پس از این واقعه، در دادگاه نظامی کمیسیون تحقیق محاکمه شد و در دفاعیه‌اش در پیشگاه آن دادگاه شهادت داد: «من هرگز مجاب نشدم که ما در تیپ اول هوابرد تفنگداران دریایی از جنگ‌افزارهای میکروبی استفاده کرده‌ایم. می‌دانستم که چنین کاری نکرده‌ایم. با این حال، مابقی ماجرا برایم حقیقی بود؛ کنفرانس‌ها، هواپیماها و مأموریت‌هایی که این هواپیماها داشتند.»»

کتاب صوتی «تجاوز به ذهن»

نشر صوتی آوانامه با همکاری «انتشارات ققنوس» کتاب صوتی «تجاوز به ذهن» اثر «یوست آبراهام موریتس میرلو» را با ترجمه‌ی «کیا سلیمانی» و اجرای «تایماز رضوانی» تهیه و تولید کرده است.