کتاب رمانتیسیسم آیرا مارک میلن نشر سفیر فرهنگ و هنر

کتاب «رمانتیسیسم» اثری است درباره‌ی یکی از شورانگیزترین و تأثیرگذارترین جنبش‌های فکری در تاریخ ادبیات و هنر. میلن در این جلد از مجموعه‌ی خود، نه صرفاً به معرفی یک سبک هنری، بلکه به واکاوی نگاهی می‌پردازد که جهان را از دریچه‌ی احساس، خیال و فردیت می‌نگرد. او با نثری تحلیلی و درعین‌حال شاعرانه، خواننده را به سفری میان قرن‌های هیجده و نوزده می‌برد؛ سفری در دل دگرگونی‌هایی که عقلانیت عصر روشنگری را به چالش کشید و انسان را دوباره به درون خویش بازگرداند.

در نگاه میلن، رمانتیسیسم صرفاً جنبشی ادبی نیست، بلکه تلاشی است برای بازگرداندن معنا و احساس به جهانی که زیر سایه‌ی صنعت و منطق سرد زمانه رنگ باخته بود. او نشان می‌دهد که چگونه شاعران و متفکران این دوران، از وردزورث و کالریج گرفته تا گوته و نوالیس، در پی کشف نوعی حقیقت درونی بودند؛ حقیقتی که در صداقت احساس، زیبایی طبیعت و نیروی تخیل نهفته است.

در فصل‌های آغازین، نویسنده از دل تاریخ برمی‌کشد که چگونه انقلاب صنعتی و ساختارهای طبقاتی نوظهور، انسان را از طبیعت جدا کردند و رمانتیسیسم، واکنشی بود به همین جدایی. هنرمند رمانتیک، به تعبیر میلن، شورشی است علیه مکانیکی‌شدن زندگی؛ انسانی که در تمنای بازگشت به اصالت احساس و آزادی روح، شعر را به فریاد دل بدل می‌کند.

در ادامه، تحلیل‌های او از آثار بزرگ‌ترین شاعران و نویسندگان این مکتب، تصویری زنده از جهانی می‌سازد که در آن عشق، مرگ، خیال و ایمان در هم تنیده‌اند. وردزورث در ستایش طبیعت، بایرون در ستیز با سرنوشت، و شلی در آرمان‌گرایی شاعرانه‌اش، هر یک وجهی از روح رمانتیسم را بازمی‌تابانند.

فصل «بستر تاریخی» از برجسته‌ترین بخش‌های کتاب است؛ جایی که میلن با دقتی جامعه‌شناسانه، پیوند میان دگرگونی‌های اجتماعی اروپا و طغیان عاطفی هنرمندان را ترسیم می‌کند. او نشان می‌دهد که چگونه در میانه‌ی بحران‌های صنعتی و سیاسی، ادبیات بدل به پناهگاهی برای انسان تنها و جست‌وجوگر قرن نوزدهم شد. در فصل «نگاه نقادانه» نیز نویسنده، بی‌آن‌که در دام ستایش یا طرد بیفتد، رمانتیسیسم را از زاویه‌ای فلسفی می‌نگرد؛ هم سرچشمه‌ی خلاقیت می‌داندش و هم هشداری در برابر گریز از واقعیت.

میلن در سراسر اثر، میان شور احساس و نظم اندیشه تعادلی کم‌نظیر برقرار می‌کند. او با زبانی روشن، مفاهیم دشوار فلسفه‌ی رمانتیسم را به گونه‌ای بیان می‌کند که برای خواننده‌ی غیرمتخصص نیز قابل‌درک باشد، بی‌آن‌که از عمق آن بکاهد. در پایان، با معرفی منابعی از جمله آثار کارلایل و امرسون، راه را برای پژوهش‌های بیشتر در این حوزه می‌گشاید.

ترجمه‌ی فارسی کتاب به قلم اکرم رضایی بایندر، با وفاداری به لحن دقیق و تأملی نویسنده، توانسته است پیچیدگی مفاهیم را به نثری روان و گویا تبدیل کند. ترجمه‌ای که گرمای اندیشه‌ی میلن را حفظ کرده و در عین حال، موسیقی نثر او را برای خواننده‌ی فارسی‌زبان زنده نگه می‌دارد.

در نهایت، «رمانتیسیسم» کتابی است برای آنان که می‌خواهند سرچشمه‌ی احساسات مدرن را درک کنند؛ برای خوانندگانی که در پی فهم نسبت میان خیال و واقعیت، فرد و جامعه، و انسان و طبیعت‌اند. اثری که نه‌فقط جنبشی ادبی، بلکه روحی زنده را روایت می‌کند؛ روحی که هنوز در میان سطور شعر و نقاشی و موسیقی، نفس می‌کشد.