کتاب صوتی دیوار برلین گروه مولفان یک ساعت تاریخ سفیر فرهنگ و هنر

سال ۱۹۴۵، آلمان ویران از جنگ جهانی دوم در میان چهار قدرت پیروز ــ شوروی، آمریکا، بریتانیا و فرانسه ــ تقسیم شد. هنوز خاکستر جنگ فرو ننشسته بود که تصمیم‌های سیاسی قدرت‌های اشغالگر، آینده کشوری شکست‌خورده را رقم زد. کتاب «دیوار برلین»، نوشته گروه مؤلفان یک ساعت با تاریخ با ترجمه روان شیرین کریمی و انتشار از سوی نشر سفیر فرهنگ و هنر، ما را گام‌به‌گام در این تاریخ پر التهاب پیش می‌برد؛ از روزهای ویرانی پس از جنگ تا لحظه‌ای که دیواری سیمانی به طول ۱۵۵ کیلومتر قلب برلین را شکافت و خانواده‌ها را از هم جدا کرد، و سرانجام به روزی می‌رسد که این دیوار در سال ۱۹۸۹ فروریخت و ملتی دوباره به هم پیوست.

کتاب روایت خود را از ویرانه‌های آلمان پس از جنگ آغاز می‌کند؛ از کشوری که زیر سایه اشغال متفقین قرار داشت و هر یک از قدرت‌های پیروز سهم و نفوذ خود را در آن می‌جستند. نویسندگان با نگاهی دقیق نشان می‌دهند چگونه تصمیم‌های سرد در اتاق‌های مذاکره، مردمانی را به سمت دیوارکشی و جدایی سوق داد. نام‌های بزرگ سیاست قرن بیستم ــ استالین، کندی، اریش هونِکر و دیگران ــ در صفحات کتاب حاضرند، اما کتاب فراتر از سیاستمداران می‌رود و اثر تصمیم‌هایشان را بر زندگی روزمره شهروندان برلین آشکار می‌کند.

در میانه کتاب، روایت به کوچه‌ها و خانه‌های برلین شرقی می‌رسد؛ جایی که مردم ناگهان با دیواری بلند و سیم‌های خاردار روبه‌رو شدند؛ دیواری که آنان را از دنیای آزاد جدا کرد. نویسندگان با بهره‌گیری از خاطرات و گزارش‌های عینی، قصه‌های فرارهای جسورانه را بازمی‌گویند: از تونل‌هایی که در دل زمین حفر شد تا پروازهای مخاطره‌آمیز با بالن‌های دست‌ساز. برخی از این تلاش‌ها به آزادی ختم شد، اما بسیاری دیگر با شکست، زندان یا گلوله مرزبانان پایان یافت. این بخش از کتاب، چهره انسانی تراژدی را به ما نشان می‌دهد؛ تصویری زنده از مردمی که میان دو قدرت گرفتار شدند.

کتاب تنها بر استبداد شوروی در آلمان شرقی مکث نمی‌کند؛ بلکه به سکوت و بی‌تفاوتی غرب نیز می‌پردازد؛ سکوتی که به شوروی فرصت داد دیوار را بنا کند و مردم را در شهر خود زندانی سازد. نویسندگان نشان می‌دهند چگونه سازه‌ای که ابتدا برای جلوگیری از مهاجرت طراحی شده بود، به‌تدریج به نمادی از جنگ سرد و میدان نبرد ایدئولوژیک دو ابرقدرت شرق و غرب تبدیل شد. در پس این کشاکش سیاسی، کتاب سرنوشت مردمی را روایت می‌کند که سال‌ها چشم به آینده دوخته بودند تا شاید روزی دوباره متحد شوند و بدون ترس و مرزبندی مصنوعی کنار هم زندگی کنند.

روایت تا فروپاشی دیوار در پاییز ۱۹۸۹ ادامه می‌یابد و سپس به چالش‌های اتحاد دوباره آلمان می‌پردازد؛ از مشکلات اقتصادی و اجتماعی تا امیدی که در دل شهروندان جوانه زد. کتاب با ترکیب روایت‌های قصه‌گونه و تاریخ‌نگاری مستند، نه‌تنها شرح رویدادها را به دست می‌دهد، بلکه حس و حال سال‌های جدایی و رنج را به خواننده منتقل می‌کند.

«دیوار برلین» کتابی است برای همه کسانی که می‌خواهند گذشته پرتنش اروپا و ریشه‌های جنگ سرد را بهتر بشناسند. دانشجویان تاریخ و علوم سیاسی، علاقه‌مندان به سیاست بین‌الملل و حتی خوانندگانی که می‌خواهند بدانند مردم عادی در دو سوی دیوار چه زیستند، از این اثر بهره خواهند برد.

این کتاب یادآور می‌شود که گاه یک دیوار تنها مرز جغرافیا نیست، بلکه زخمی است بر حافظه جمعی یک ملت؛ زخمی که روایت آن هنوز می‌تواند ما را به تأمل درباره آزادی، قدرت و سرنوشت انسان‌ها وادارد.