کتاب لیدی سوزان جین آستین نشر سفیر فرهنگ و هنر

رمان «لیدی سوزان» از آثار کمتر شناخته‌شده‌ی جین آستن است که با ساختاری متفاوت از دیگر نوشته‌های مشهور او مانند غرور و تعصب یا عقل و احساس عرضه می‌شود. این اثر کوتاه که در قالب نامه‌نگاری نوشته شده، نه قهرمانی مثبت و دلنشین، بلکه زنی فرصت‌طلب، جاه‌طلب و پیچیده را در مرکز روایت قرار می‌دهد. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که آستن این رمان را در سال‌های جوانی نوشته و چون در زمان حیاتش منتشر نشد، گاه به‌عنوان اثری نیمه‌تمام در نظر گرفته می‌شود؛ هرچند از نظر انسجام و روایت، ساختاری کامل دارد.

ماجرای کتاب از ورود لیدی سوزان ورنون به خانه‌ی برادرشوهرش آغاز می‌شود. او بیوه‌ای جوان، زیبارو و بسیار باهوش است که به‌جای پذیرش نقش اجتماعی منفعلانه، می‌خواهد با استفاده از جذابیت و فریب، موقعیت تازه‌ای برای خود رقم بزند. در طول داستان روشن می‌شود که سوزان روابط اجتماعی و عاطفی را نه به‌عنوان پیوندی انسانی، بلکه به‌مثابه ابزاری برای کسب قدرت و منفعت شخصی می‌بیند. او حتی قصد دارد دختر نوجوانش، فردریکا، را برخلاف میلش به ازدواجی ناخواسته وادارد، در حالی‌که هم‌زمان با مردان مختلفی وارد ارتباط می‌شود تا جایگاه اجتماعی و مالی خود را تثبیت کند.

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های کتاب، تضاد میان ظاهر و باطن شخصیت اصلی است. در نامه‌ها، از یک‌سو چهره‌ای مودب، موجه و دلربا به نمایش گذاشته می‌شود، و از سوی دیگر، نقشه‌ها و بی‌رحمی‌های سوزان عریان می‌گردد. همین تضاد، کشش داستان را دوچندان می‌کند و اثری متفاوت از آنچه معمولاً از آستن انتظار می‌رود، پدید می‌آورد.

آستن در این رمان، تصویری تیره‌تر از روابط انسانی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد چگونه جاه‌طلبی، فریب و بازی قدرت می‌تواند سرنوشت اطرافیان را رقم بزند. شخصیت فردریکا در این میان صدای معصومیت و قربانی‌شدن است؛ دختری که در برابر جاه‌طلبی‌های مادرش مقاومت می‌کند و بعد انسانی داستان را برجسته می‌سازد. همچنین تغییر تدریجی نگاه اطرافیان به لیدی سوزان ــ از تحسین ظاهر فریبنده‌اش تا آگاهی از نیت‌های پنهانی‌اش ــ نمونه‌ای از مهارت آستن در نمایش لایه‌های روانی و اجتماعی شخصیت‌هاست.

جین آستن، نویسنده‌ی پرآوازه‌ی قرن نوزدهم انگلستان، به خاطر نقد اجتماعی و ترسیم روابط انسانی شناخته می‌شود. «لیدی سوزان» نشان می‌دهد که او به سراغ وجوه تاریک‌تر شخصیت‌ها نیز رفته و زنی مستقل اما منفی را در مرکز داستان قرار داده است. ترجمه‌ی روان نیلی انصار توانسته لحن نامه‌نگارانه و تفاوت صداهای شخصیت‌ها را بازآفرینی کند تا خواننده احساس کند به‌طور مستقیم به گفت‌وگوی شخصیت‌ها دسترسی دارد.

در مجموع، لیدی سوزان روایتی متفاوت در کارنامه‌ی آستن است؛ داستانی درباره‌ی جاه‌طلبی، فریب و واقعیت تلخ روابط انسانی. پایانی که نه قهرمانی پیروز می‌شود و نه عدالت به‌طور کامل اجرا، تصویری واقع‌گرایانه از پیچیدگی‌های جامعه و انسان ارائه می‌دهد. این اثر برای خوانندگانی که می‌خواهند با سویه‌ای دیگر از قلم آستن آشنا شوند و به تحلیل شخصیت‌های پیچیده و ساختارهای روایی غیرمعمول علاقه دارند، انتخابی الهام‌بخش خواهد بود.