کتاب صوتی تیزذهن بمانید نشر ماه آوا

دکتر سانجی گوپتا دارای این قابلیت منحصر به فرد است که می‌تواند جدیدترین تحقیقات علمی را به زبانی ساده توضیح دهد، به گونه‌ای که کاملا قابل فهم باشد. خواه شما نگران از دست دادن حافظه‌تان باشید یا فقط می‌خواهید تیزذهنی و تیزهوشی خود را تقویت کنید، تیزذهن بمانید یک راهنمای کلیدی در این حوزه است.

بخشی از کتاب

برخلاف بسیاری از همکارانم، من با تمایل ژرف و اشتیاق به پزشک شدن بزرگ نشدم، چه برسد به اینکه بخواهم جراح مغز باشم. اوایل آرزویم این بود که نویسنده شوم؛ احتمالاً به‌‌دلیل علاقه‌‌ای بود که در دوران کودکی به معلم انگلیسی کلاس اول ابتدایی‌‌ام داشتم. وقتی پزشکی را انتخاب کردم، سیزده‌‌ساله بودم و پدربزرگم به‌‌تازگی سکته کرده بود. ما رابطه خیلی صمیمانه‌‌ای باهم داشتیم و مشاهده اینکه عملکرد مغز او به این سرعت تغییر می‌‌کند، بسیار ناراحت‌‌کننده بود. او ناگهان دیگر قادر به صحبت کردن یا نوشتن نبود، اما به نظر می‌‌رسید که حرف مردم را می‌‌فهمید و می‌‌توانست بدون مشکل بخواند. به زبان ساده و به‌‌طور خلاصه، او می‌‌توانست ارتباط شفاهی و نوشتاری را به‌‌راحتی دریافت کند، اما نمی‌‌توانست متقابلاً به همان روش‌‌ها پاسخ دهد. این اولین‌‌بار بود که مجذوب عملکرد پیچیده و مرموز مغز شدم. من زمان زیادی را در بیمارستان گذراندم و آن بچه مزاحم و اعصاب‌‌خردکن بودم که از پزشکان سؤالات زیادی می‌‌پرسید. وقتی آن‌‌ها با صبر و حوصله آنچه را که اتفاق افتاده بود توضیح می‌‌دادند، احساس می‌‌کردم خیلی بزرگ شده‌‌ام.

من دیدم که آن پزشکان شریان کاروتید پدربزرگم را باز کردند تا جریان خون را به مغزش بازگردانند و درنتیجه از سکته‌‌های بعدی جلوگیری کنند و با این کار توانستند حال پدربزرگم را خوب کنند و او سلامتی‌‌اش را به دست آورد. پیش از آن، هرگز زمان زیادی را با جراحان نگذرانده بودم، ازاین‌‌رو شیفته مغز شده بودم. پس تا می‌‌توانستم، هرچه کتاب درمورد پزشکی و بدن انسان بود، خواندم. طولی نکشید که روی مغز و به‌‌ویژه حافظه متمرکز شدم. هنوز هم مرا شگفت‌‌زده می‌‌کند که خاطراتمان -همان ساختار کیستی‌‌مان- می‌‌تواند در سیگنال‌‌های عصبی ـ شیمیایی نامرئی بین نواحی کوچک مغز خلاصه شود. برای من، آن کاوش‌‌های اولیه در دنیای زیست‌‌شناسی مغز درعین‌‌حال هم راززدا و هم جادویی بود.

سال‌‌ها بعد، زمانی‌‌که در اوایل دهه ۱۹۹۰ در دانشکده پزشکی درس می‌‌خواندم، عقیده مرسوم این بود که سلول‌‌های مغز، مانند نورون‌‌ها، قادر به بازسازی خود نیستند. ما با یک مجموعه ثابت و معین از سلول‌‌های مغز متولد می‌‌شویم و تمام! در طول زندگی، به‌‌آرامی حافظه پنهان را خالی می‌‌کنیم (و از بین بردن آن را با عادات بدی مانند نوشیدن بیش از حد الکل و کشیدن ماری‌‌جوانا تسریع می‌‌کنیم ــ بعداً به حقیقت‌‌ این مورد می‌‌‌‌پردازیم). شاید به‌‌خاطر خوش‌‌بینی ابدی من بوده، اما هرگز باور نمی‌‌کردم که سلول‌‌های مغزمان صرفاً از رشد و بازسازی بازمی‌‌مانند. از این گذشته، ما همچنان در طول زندگی خود افکار جدید، تجربیات عمیق، خاطرات زنده و آموزش و یادگیری جدید داریم‌‌‌‌، درنتیجه به نظرم می‌‌رسید که مغز صرفاً زوال نمی‌‌یابد، مگر اینکه از آن استفاده نشود. وقتی در سال ۲۰۰۰ دوره تخصصی جراحی مغز و اعصاب خود را به پایان رساندم، شواهد فراوانی وجود داشت که نشان می‌‌داد می‌‌توانیم سلول‌‌های مغزی جدید (که نوروژنسیس نامیده می‌‌شود) را تولید کنیم و حتی سایز مغزمان را افزایش دهیم. این یک تغییر مثبت و خیره‌‌کننده در طرز نگرشمان به سامانه کنترل اصلی بدنمان بود. درواقع، شما هر روز از زندگی‌‌تان می‌‌توانید مغزتان را بهتر، سریع‌‌تر، سالم‌‌تر و بله، تیزتر کنید. من کاملاً متقاعد شده‌‌ام که همین‌‌طور است. (بعداً به عادت‌‌های بد خواهم پرداخت. آن‌‌ها لزوماً سلول‌‌های مغز را از بین نمی‌‌برند، اما زمانی‌‌که افراط شود، آنگاه می‌‌توانند مغز، به‌‌ویژه قدرت حافظه آن را تغییر دهند.)