کتاب سکوت کهن آینه ها نشر ثالث

«سکوت کهن آینه‌ها» کتابی درباره‌ی زندگی و شعر عالمتاج قائم مقامی تخلص یافته به ژاله است. این شاعر زن و از همراهان و مدافعان نهضت مشروطه، از چهره‌های ادب و شعر این سرزمین است که علی‌رغم قریحه‌ی زیبا و توان بالای سرایش، کمتر قدر دید و بسیار کم از او می‌دانیم. او بسیار از نظر سواد ادبی و تاریخی غنی بود و هرگز مطالعه و کتاب دور نمی‌شد. ادیبان زن ایرانی بخش مهمی از تاریخ ادبیات این سرزمین هستند از بخش‌های شفاهی گرفته؛ مانند لالایی‌ها تا آثار صف‌شکن و سترگ.

خانم زهرا طاهری با تحقیقی گسترده کتاب حاضر را گردآوری و تألیف کرده است. کتاب در ۱۹۸ صفحه تهیه شده و در سال ۱۳۹۵ از سوی نشر ثالث به بازار کتاب عرضه شده است. شما در این کتاب زندگی این زن شاعر و گزیده‌ای از اشعارش را خواهید خواند. نسخه‌ی الکترونیکی سکوت کهن آینه‌ها را در فیدیبو در بخش کتاب‌های زندگی‌نامه، سفرنامه و خاطرات خواهید یافت.

درباره‌ی عالمتاج قائم‌مقامی، شاعره‌ی درون‌گرا

عالمتاج در فراهان به سال ۱۲۶۲ خورشیدی دیده به جهان هستی گشود. پدر و مادر وی از اعیان بودند. پدرش میرزا فتح‌الله نوه قائم‌مقام فراهانی بود و مادرش گوهر ملک دختر میرزا ابوالقاسم معین‌الملک از دولتمردان و دیپلمات‌های برجسته‌ی دوره‌ی قاجار. خردسال بود که آموختن فارسی و عربی را آغاز کرد تا پانزده سالگی ادامه داد. عالمتاج پانزده سال بود که با خانواده به تهران رفت و سپس به‌اجبار علیمراد خان میرپنج بختیاری ازدواج کرد و تنها سه سال با وی زندگی کرد. حاصل این ازدواج حسین پژمان بختیاری ترانه‌سرا و نویسنده مشهور بود. او پس از جدایی تا ۲۷ سال از فرزندش جدا زیست و بسیار کم او را ملاقات می‌کرد.

پس از آنکه دوره‌ی سخت جداشدن از همسرش را گذراند، در سن ۲۳ سالگی به جمع مشروطه‌خواهان پیوست. با آن‌که افکار بلند و سنت‌شکنانه‌ای داشت و اشعاری پیشرو و نغز سروده بود، به سبب روحیه‌ی درون‌گرا و شرایط تاریک حاکم بر زندگی شخصی و اجتماعی‌اش، از انتشار شعرهایش، حتی برای نزدیکانش، خودداری کرد.

وی دهه‌های پایانی عمرش را با خواندن کتاب‌های علمی، ادبی و تاریخی می‌گذراند. سرانجام پنجم مهرماه ۱۳۲۵ درحالی‌که فقط ۶۳ سال داشت، چهره در نقاب خاک کشید.

چرا باید کتاب سکوت کهن آینه‌ها را بخوانیم؟

این بانوی شاعر قدر نادیده، شایسته‌ی آن است که بهتر و بیشتر شناخته شود. کتاب حاضر بادقت خوبی تهیه شده است و خواننده‌ی پیگیر با خواندن و شناخت عالمتاج قائم مقامی دید بهتری به شعر و ادبیات دوره‌ی مشروطه پیدا می‌کند. برای همه‌ی علاقه‌مندان ادبیات فارسی ضروری به نظر می‌رسد که بهتر و بیشتر زنان گمنام شعر و ادبمان را بشناسید.

همچنین با این کتاب می‌توان دریافت که نخستین سنت‌شکنان و خالق آثار بدیع در دنیای شعر فارسی نه در ابتدای قرن ۱۴ خورشیدی بلکه، مدت‌ها قبل دست به قلم شده بودند و چه گام‌های مهمی را برداشته بودند و بانوان نقشی اساسی در این میان داشتند.

در بخشی از کتاب سکوت کهن آینه‌ها می‌خوانیم

گرچه پا برون نهادن از یک زندگی ناخواسته و بدون عشق برای عالمتاج به منزله رهایی از قفس بود، اما محرومیت از دیدار فرزند و حس گناه دوری از او، شاعر را به‌سختی می‌آزرد. فرزندش، پژمان بختیاری، بر اساس قوانین عرفی در خانواده پدر ماندگار شد، و با اینکه در نه سالگی پدر خود را از دست داد، تحت قیمومیت فامیل پدر ماند و تا ۲۷ سالگی دور از مادر زیست. دوری از فرزند رنج بزرگ دیگری بود که بر رنج‌های پیشین او افزوده گشت و روح و جان او را بیش‌ازپیش آزرد و سایه بر حس رهایی افکند تا آنجا که در شعرهایی که در این دوره سروده است بیشترین درد منعکس، درد زنی آزرده از یک ازدواج بی‌فرجام و رنج مادری دور از فرزند است. مادری که در آن دوران جهل و فقر فرهنگی دریافته بود که فرزندش را با غریزه، و نه با عشق، پرورده است، و احساس گناه رهاکردن فرزند در گوشه‌گوشه شعرش پنهان و آشکار است. از درد این فراق، جهان را بر خود تنگ می‌دید و حال خود را همچون حال يعقوب می‌دانست. عالمتاج، رانده از کنار فرزند و مانده در حس ظلمی که سرنوشت به او روا داشته، تلخ‌ترین شعر زندگی‌اش را در محکومیت خویش می‌سراید. شعری که برهنه، کوبنده، صادق و به خویش بی‌رحم است.

چهار پیشنهاد برای خوانندگان کتاب سکوت کهن آیینه‌ها

اگر اثر حاضر را پسندید  و با آن ارتباط برقرار کردید، یقیناً کتب دیگری مانند این می‌تواند هم شما را علاقه‌مندتر کند و هم دانش‌تان را در زمینه‌ی شعر معاصر ایران بالا ببرد. برای همین منظور، چهار کتاب زیر را پیشنهاد می‌کنیم:

• کتاب زندگی و شعر فروغ فرخزاد: پریشادخت شعر اثر محمود مشرف آزادتهرانی
• کتاب باید عاشق شد و خواند اثر محمد مفتاحی
• کتاب زندگی و شعر هوشنگ ایرانی: مرا با دریاهای مرده کاری نیست اثر تیمور آقامحمدی
• کتاب زندگی و شهر فرخی یزدی: پیشوای آزادی به قلم حسین مسرت