کتاب بین المللی شدن آموزش عالی در آسیا جبار رحمانی نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

بین‌المللی‌شدن آموزش عالی برای ایران و ایرانیان نه یک پدیده و تصمیم نوظهور بلکه شاید نوعی بازگشت به رویه‌ای تاریخی در اشکال سنتی و جدید باشد. برکنار از فخرفروشی‌های تاریخی، تاریخ علم با تأکید فراوان، لزوم جهانی و بین‌المللی‌بودن خود را اعلام می‌دارد؛ اعلامی که صرف‌نظر از مرزهای ایدئولوژیک و قراردادی، هم بر آزادی اندیشه و هم بر آزادی بیان مبتنی است. در واقع همین وجه جهانی علم است که از مرزها گذر می‌کند و آنچه را اندیشمندان جهان آزادانه می‌اندیشند و در گفت‌وگویی آزاد، یافته‌های آن را به محک نقد و ارزیابی می‌گذارند، سرمایۀ معرفتی جهانی معرفی می‌کند. همان‌گونه که گفته شد، برای ایرانیان و به‌ویژه برای دانشگاه ایرانی در هشتاد سال اخیر، ارتباط بین‌المللی دانشمندان داخلی و خارجی با هدف ارتقای دانش و کسب مهارت‌های جهانی برای تحلیل و حل مسائل و مشکلات جامعه ایرانی و جهانی، مسبوق به سابقه است. ما در این زمینه تجارب ارزشمندی داریم؛ تجاربی که می‌تواند سودمندانه به خدمت گرفته شود. حضور حجم قابل‌توجهی از دانش‌آموختگان ایرانی در دانشگاه‌های معتبر جهان، تأسیس شعبه‌هایی از دانشگاه‌های نامدار جهانی در ایران، تعامل استادان و دانشجویان ایرانی با دانشگاه‌های خارج از کشور، حضور دائمی و موقت استادان خارجی در دانشگاه‌های ایران، و ارتباط جدیِ برخی دانشگاه‌های ایران با سازمان‌ها و مؤسسه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی گویای غنای این تجربۀ نیکوست. اینک در پایان چهارمین دهه از فعالیت دانشگاه‌ها در دوران حکومت جمهوری اسلامی ایران و با پشتوانۀ تجربه و مسیر و راه پیشِ روی جامعه ایران، لازم است بار دیگر تمامی تجربه‌های موجود ایرانی اعم از خوشایند و ناخوشایند و همچنین تجربه‌های سایر کشورها مورد توجه قرار گیرد تا بتوانیم درک دقیق‌تری از وضعیت جهانی علم و تعاملات علمی به دست آوریم و بر اساس این درک، تصمیم‌گیری کرده و عهد دیرین را با توجه به ملاحظات جدید زنده کنیم. به این منظور، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ذیل طرح کلان ابعاد فرهنگی و اجتماعی بین‌المللی‌شدن دانشگاه‌های ایران، علاوه‌بر معرفی مبانی نظری آموزش عالی بین‌المللی و رویه‌های رایج در قاره‌های اروپا و امریکا، هم شناسایی وضعیت داخلی و موجود دانشگاه‌های ایران را در دستورکار قرار داده و هم به شناسایی تجربه‌های کشورهای مختلف آسیایی روی آورده است. مجموعۀ پیشِ رو که بخشی از کلیّت طرح مذکور است، به معرفی سیاست‌ها و استراتژی‌های کشورهای آسیایی در پنج حوزه ایران، کشورهای عربی، کشورهای شمال غرب ایران، کشورهای شمال شرق ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا اختصاص یافته است. در این مجموعه تلاش شده است برای معرفی سیاست‌ها و استراتژی‌های کشورهای مختلف قاره آسیا، پنج حوزه سیاست‌های آموزشی، پژوهشی، خدماتی و رفاهی، فرهنگی و اجتماعی و روابط بین‌الملل مورد توجه قرار گیرد؛ هرچند ممکن است بسته به نوع کشور و سیاست‌های اتخاذشده، در برخی موارد تمامی پنج مؤلفۀ گفته‌شده مورد توجه قرار نگرفته باشند و یا علاوه‌بر این موارد، مؤلفه‌های دیگری نیز اضافه شده باشد.