طاغی کیست؟ انسانی که «نه» میگوید، اما «نه» گفتن او از سر انکار نفس نیست. او، چون به نفس خود بیندیشد، «آری» میگوید. بردهای که تمام عمر فرمان گزارده، به ناگاه درمییابد که نمیتواند از فرمان تازهای اطاعت کند. منظور او از «نه» گفتن چیست؟
جملات ابتدایی شاهکار «آلبر کامو»، کتاب «انسان طاغی» با این کلمات آغاز میشود که پیوند فلسفه، تاریخ و ادبیات است.
کتاب «انسان طاغی» اثر «آلبر کامو» سال 1951 منتشر شده است. این اثر فلسفی و تاریخی که بانام L' Homme rerolte منتشر شد که بسیار جنجالبرانگیز بود و در آن زمان توجه خوانندگان و مفسران زیادی را به خود جلب کرد. این اثر یک رساله و مقاله است و طی آن تحولات تاریخ اروپا بیان میشود. موضوع اصلی کتاب انقلاب است و نویسنده معتقد است انسان با طغیان میتواند رهایی یابد و این تنها راه نجات اوست.
«آلبر کامو» کتاب «انسان طاغی» را پس از پایان جنگ جهانی دوم به نگارش درآورده است و حضور مکاتب مختلف مسيحيت، نیستانگاری، فاشيسم و كمونيسم در آن دیده میشود. ابتدا کتاب یک دیباچهی جامع از نویسنده آورده شده است که در آن میگوید: «پارهای جنایتها، جنایت بیخردی است و پارهای جنایت منطق. مرز میان این دو روشن نیست، اما قوانین کیفری با بهرهگیری از مفهوم عملی «نیت قبلی» آن دو را از هم جدا میکند. ما در عصر جنایتهای کامل و با نیت قبلی به سر میبریم. جنایتکاران این عصر دیگر آن کودکان بیپناهی نیستند که عشق را بهانه میکردند. برعکس افراد بالغاند و بهانه کاملی هم دارند: فلسفه. و فلسفه میتواند به هر منظوری به کار بسته شود حتی برای تبدیل آدم کشان به قاضیان.»
کتاب «انسان طاغی» اثر «آلبر کامو» با عنوان انگلیسی The Rebel بانام «عصیانگر» نیز به فارسی منتشر شده است، این اثر شامل پنج فصل «طاغی»، «طغیان متافیزیکی»، طغیان تاریخی»، «طغیان و هنر» و «تفکر در نیمروز» است.
«آلبر کامو» Albert Camus نویسنده و اندیشمند فرانسوی در ۷ ماه نوامبر سال ۱۹۱۳ در الجزایر متولد شد. او در خانوادهای فقیر بزرگ شد و پدرش را در جنگ جهانی اول از دست داد. او از همان کودکی طعم فقر، جنگ و مشکلات اجتماعی، نابسامانیهای جامعه را چشید. او بهدنبال علاقهاش به نوشتن و ادبیات، تحصیل در رشتههای فلسفه، جامعهشناسی و روانشناسی را آغاز کرد و ادبیات را با مفاهیم فلسفی پیچیده و دشوار گره زد. او نویسندگی را در زندگیاش بهطورجدی ادامه داد و تحسین فلاسفهی آن زمان را برانگیخت. او از چهرههای مهم قرن بیستم بهحساب میآید و تا امروز کتابهایش جزو لیست پرفروشها است. «آلبر کامو» طی یک تصادف در تاریخ 4 ژانویه سال 1960 درگذشت و از خودش رمان، داستان، نمایشنامه و مقالههای فلسفی به یاد گذاشت.
دو جنگ جهانی، اسارت الجزایر و ظهور نازیسم و کمونیسم ازجمله اتفاقاتی است که «آلبر کامو» در زندگی کوتاهش دیده است. سراسر زندگیاش تحت تأثیر این عوامل بود و نشانههای آنها را می
توان در آثارش هم دید. او در زندگیاش به تونس، الجزایر، شهرهای آفریقای شمالی و فرانسه سفر کرد و به تأثیر اوضاع آن زمان داستانسرایی میکرد. او بهپاس یکعمر فعالیت ادبی و فلسفیاش موفق به دریافت جایزهی نوبل شد و بهعنوان یکی از ادیبان تأثیرگذار ادبیات معاصر فرانسه شناخته شد.
آثار «آلبر کامو» بسیار پراهمیت هستند و آنها را مرتبط با جریانهای فکری اگزیستانسیالیسم یا هستیگرایی میدانند. «بیگانه» اولین رمان این نویسنده سال 1942 منتشر شد بهسرعت با استقبال زیادی روبهرو شد. براساس این داستان فیلم سینمایی ساخته شد و «جلال آل احمد»، «لیلی گلستان» و «خشایار دیهیمی» طی سالهای مختلف آن را به فارسی ترجمه کردند. «طاعون»،«سقوط»، «مرگ خوش» و «آدم اول» از آثار دیگر این نویسنده هستند که آنها نیز به فارسی ترجمه شدهاند و نسخهی الکترونیک آنها نیز در سایت و اپلیکیشن فیدیبو برای خرید و دانلود موجود است. در بخشی از کتاب انسان طاغی میخوانیم ارزشها، بنا به معتبرترین منابع، یعنی «نشانههای تبدیل واقعیت به حقوق، تبدیل آنچه خواسته میشود به آنچه خواستنی است (معمولاً پس از گذشتن از صافی آنچه عرفا خواستنی انگاشته میشود.) تبدیل واقعیتها به حقوق، چنانکه دیدهایم، در طغیان آشکار است؛ «چیزها باید اینگونه باشند» جای خود را به «من میخواهم که چیزها اینگونه باشند» میدهد. بهعلاوه شاید مفهوم گردن نهادن فرد به خیر مشترک هم به میان آید. ظهور مفهوم «همه یا هیچ» نشان میدهد که طغیان، برخلاف عقیده رایج و بهرغم این واقعیت که زاده فردگرایانهترین عناصر وجود انسان است، مفهوم فرد را نادیده میگیرد. اگر فردی در عمل به مردن رضایت دهد و هرگاه وضعیت ایجاب کند، مرگ را همچون سرانجام طغیان خویش پذیرا شود نشان میدهد که آماده فداکردن خویش برای آن خیر مشترکی است که در نظر او از سرنوشت خود او بیشتر اهمیت دارد. او که مخاطره مرگ را به انکار حقوق مورد دفاع خود ترجیح میدهد. به این دلیل چنین میکند که به نظرش آن حقوق از خود او بیشتر اهمیت دارد. بنابراین به پشتوانه ارزشهای ویژهای دست به عمل میزند که هنوز مبهماند، اما او احساس میکند که میان او و همه آدمیان مشترکاند. ما شاهدیم آن تصدیقی که آميخته هر کردار طاغیانه است به چیزی تسری مییابد که فرد را چنان تعالی میبخشد که از تنهایی خویش جدا میشود و تعقل عمل مییابد. اما، باید توجه داشته باشیم، مفهوم ارزشها به صورتی که پیش از هر عملی موجود باشد با مکتبهای صرفاً تاریخی فلسفی که در آنها ارزشها فقط با عمل اثبات میشوند (اگر اصولاً اثباتی در کار باشد) در تناقض است. تحلیل طغیان، بهناچار ما را به این گمان میکشاند که برخلاف فرضهای تفکر معاصر، چیزی به نام طبیعت انسانی آنگونه که یونانیان بدان باور داشتند، وجود دارد. اگر چیزی در خویشتن آدمی ارزش حفظ کردن نداشته باشد، پس چرا طغیان کنیم؟ برده خود را به خاطر همه کسانی که در جهان هستند بیان میکند، زیرا به این نتیجه میرسد که فرمانی معین به چیزی در درون او بیحرمتی کرده که تنها از آن او نیست، بلکه میان او و همه آدمیان - حتی آن کسی که او را میآزارد و بر او ستم روا میدارد - مشترک است.
دو موضوع این استدلال را تقویت میکند. نخست اینکه میبینیم عمل طاغیانه در ذات خویش خودخواهانه نیست، ممکن است هدفهایی خودخواهانه داشته باشد. اما میتوان بر دروغ هم مانند ستم طغیان کرد. افزون بر اين، طاغی - در لحظههای نیرومندترین انگیزش خود صرفنظر از اينکه هدفهایش چه باشد - هیچچیز خود را محفوظ نمیدارد و یکسره درگیر میشود. بیگمان؛ او خواهان احترام خویش است؛ اما تا آن حد که خود را با کل انسانیت یکی میانگارد.
دوم اينکه میبینیم طغیان تنها محدود به ستمدیدگان نیست و میتواند بهصرف مشاهده ستمی که دیگری قربانی آن میشود، روی دهد. در چنین مواردی احساس یگانگی با دیگران پدید میآید. باید در همینجا روشن کنیم که مسأله، مسأله این همانی روانشناختی یعنی تجاهلی که به یاری آن فرد میتواند احساس کند این اوست که مورد ستم قرارمی گیرد، نیست.
کتاب «انسان طاغی» اثر «آلبر کامو» را «مهبد ایرانی طلب» به فارسی ترجمه کرده و آن را «نشر قطره» سال 1394 منتشر کرده است. نسخهی الکترونیک این اثر در این صفحه از فیدیبو برای خرید و دانلود موجود است. «مهبد ایرانی طلب» مترجم این اثر متولد سال 1329 است و تحصیلانش را در رشتههای علوم سیاسی و روابط بینالملل به سرانجام رسانده است. او کتابهای حوزههای فلسفه، سیاست و ادبیات داستانی را ترجمه میکند و در اختیار خوانندگان فارسیزبان میگذارد.
فرمت محتوا | epub |
حجم | 2.۲۳ مگابایت |
تعداد صفحات | 338 صفحه |
زمان تقریبی مطالعه | ۱۱:۱۶:۰۰ |
نویسنده | آلبر کامو |
مترجم |