کتاب خردکشی نشر نی

«روشنفکری» مفهومی است برآمده از جوامع مدرن که گرچه نسبتی با اندیشه‌ورزی و روشنگری و گاه نخبگی و تحصیل‌کردگی دارد، ولی برابرنهاده و جایگزین آن‌ها نیست. بااین‌همه، اگر عصر روشنگری را آغاز پی‌ریزی دوران مدرن در نظر بگیریم که در آن جهان‌نگری و نظام ارزشی و شیوۀ تفکر اروپائیان یکسره از نو شکل گرفت، شاید بتوان مفهوم «روشنفکری» را زائیدۀ روح جنبش روشنگری دانست. اما از پیدایش مفهوم «روشنفکری»، به تعبیر امروزی، یک سده و اندی سال بیش نمی‌گذرد و کم نیستند جوامعی که در آن‌ها روشنفکران از همان آغاز در معرض حمله‌های سیاسی صاحبان قدرت و برخوردهای نظریِ منتقدان بوده‌اند. در بسیاری از جوامع، بازده تلاش‌های روشنفکران از جانب مردم عادی بسیار کمتر از فعالیت‌های کارگزاران و کنشگران سیاسی به‌ رسمیت شناخته می‌شود. شاید این امر به طرز نگاه روشنفکران به مسائل مختلف جامعه و به‌خصوص زبان نوشتاری و شیوۀ بیان آنان برمی‌گردد که در بسیاری از موارد دشوار، پیچیده و تا حدی ناروشن است. البته امتیاز کاربُرد چنین زبانی آن است که، برخلاف زبان بسیاری از سیاستمداران، کلیشه‌ای و عوام‌فریبانه نیست، ولی این امتیاز زمانی رنگ می‌بازد و به ضد خود بدل می‌شود که روشنفکران همچنان بر کاربُرد زبانِ یأجوج و مأجوج خود پافشاری کنند و کماکان در برج عاج نظریه‌پردازی‌های انتزاعی جا خوش کنند و کنش و واکنش‌هایشان به‌دور از واقعیت‌های اجتماعی باشد.