کتاب پس از تو

فصل اول

مردِ تنومندِ انتهای بار شُرشر عرق می ریزد. سرش را پایین گرفته و نگاهش به گیلاس ویسکی است، اما هرازگاهی به پشت سرش، به در ورودی، نگاه می کند. دانه های عرق، زیر نور مهتابی، می درخشند. مرد نفس عمیق و بی ثباتی می کشد؛ یک آه مبدل، بعد دوباره به گیلاسش نگاه می کند.
ـ هی! ببخشید؟
من که سرگرم برق انداختن گیلاس ها هستم، سرم را بالا می گیرم.
ـ یک گیلاس دیگه لطفا!
می خواهم بگویم کارِ خوبی نیست و فایده ای ندارد، فقط این که بیشتر از ظرفیتش می خورد. ولی مرد درشت اندامی است و فقط هم پانزده دقیقه تا تعطیلی کافه مانده است. طبق دستورالعمل سندیکا، دلیلی ندارد چنین چیزی به او بگویم، در نتیجه جلو می روم، گیلاسش را برمی دارم تا پر کنم. مرد به بطری اشاره می کند.
ـ ویسکی اسکاتلندی لطفا!
دست گوشتالویش را به صورت نمناکش می کشد.
ـ هفت پوند و بیست پنی لطفا!
سه شنبه شب است و ساعت یک ربع مانده به یازده و کافه ی ایرلندی فرودگاه ایست سیتی(۱) به نام شمراک و کلوور(۲) که البته هیچ حال و هوای ایرلندی ندارد. می شود گفت به همان اندازه که مهاتما گاندی ایرلندی بود، این کافه هم ایرلندی است. چیزی به تعطیلی آن نمانده، به محض این که آخرین هواپیما بلند شود، کافه تعطیل می شود. حالا هم توی کافه به غیر از من چند نفر بیشتر نیستند؛ یک مرد جوان که با لپ تاپش سرگرم است، دو زن پرحرف سر میز شماره ی دو و مردی که ویسکی ایرلندی اش را کم کم می نوشد و منتظر پرواز استکهلم یا مونیخ است، پرواز مونیخ چهل دقیقه تاخیر دارد.
از ظهر سرِ کار هستم، چون کارلی(۳) به خاطر دل درد برگشت خانه. برای من مهم نیست و هیچ مشکلی ندارم تا دیروقت سرِ کار باشم. همین طور که دارم آهنگی با خودم زمزمه می کنم جلو می روم و گیلاس های روی میز زن ها را جمع می کنم که سرگرم تماشای فیلم کوتاهی از گوشی تلفنشان هستند. یکسره هم می خندند، خنده ای بی دغدغه و از سرخوشی که نتیجه ی چیزی است که خورده اند. وقتی دارم گیلاس ها را جمع می کنم، زن مو بور می گوید:
ـ نوه ام پنج روزه است.
من لبخند می زنم و می گویم:
ـ چه خوب!
همه ی بچه ها از نظر من مثل کیک کشمشی خوردنی هستند.
ـ سوئد زندگی می کند. خودم تا حالا آن جا نرفته ام. ولی باید بروم و نوه ی اولم را ببینم. نه؟
ـ حالا هم داریم تولدش را جشن می گیریم.
هر دو می زنند زیر خنده.
ـ بیا با ما لبی تر کن. پنج دقیقه کار را ول کن. ما نمی رسیم تا آخر وقت این بطری را تمام کنیم.
در همان لحظه، گوشی تلفن هشداری به آن ها داد.
ـ بیا برویم. بجنب.
وسایلشان را برمی دارند و راه می افتند. شاید من تنها کسی هستم که متوجه می شوم با وجودی که سعی می کنند خودشان را محکم نگه دارند، با کمی تلوتلو به طرف بازرسی می روند. گیلاس ها را روی پیشخوان می گذارم، نگاهی به اطراف می اندازم تا ببینم چیزی برای شستن هست یا نه. زن ریزاندام برمی گردد تا شالش را بردارد.
ـ تو هیچوقت وسوسه نمی شوی. نه؟
ـ ببخشید متوجه نشدم.
ـ بعد از شیفت بروی و سوار هواپیما شوی. من بودم می شدم.
دوباره می خندد.
ـ هر روز که این جایی.
لبخند می زنم، لبخندی که اقتضای شغلمان است و هیچ معنی خاصی ندارد. بعد برمی گردم و به طرف پیشخوان می روم.

فروشگاه های معاف از مالیات دارند تعطیل می شوند، درهای کرکره ای روی کیف دستی ها و شکلات هایی که مسافرها دقیقه ی آخر برای هدیه می خرند، کشیده می شوند. چراغِ درهای شماره ی سه، پنج و یازده به ورودی باند خاموش می شوند و آخرین مسافرها به آسمان شب می زنند. وایولت(۴) نظافتچی اهل کشور کنگو چرخ دستی اش را به طرف من می آورد، راه رفتنش شل و ول است، کفشش با آن زیره ی لاستیکی روی کف صیقلی زمین جیرجیر صدا می کند.
ـ شب بخیر عزیزم.
ـ شب بخیر وایولت.
ـ عزیزم چه طور تا این وقت شب سرِ کاری؟ الآن باید خانه پیش عزیزانت باشی.
هر شب همین را بهم می گوید. من هم هرشب همین جواب را می دهم «دیر نیست.» وایولت باخرسندی سری تکان می دهد و راهش را می کشد و می رود.
مردِ جوان و جدی که با لپ تاپش سرگرم بود و مرد غرق در عرق که ویسکی اسکاتلندی خورده بود، رفته اند. چیدن لیوان ها و گیلاس ها را تمام می کنم. دخل را می شمارم، دو بار، و مطمئن می شوم حساب درست است. کل فروش را توی دفتر حساب یادداشت می کنم، موجودی را کنترل می کنم و چیزهایی را که باید دوباره سفارش بدهم، یادداشت می کنم. تازه متوجه پالتوی مرد تنومند می شوم که روی چارپایه ی بار آویزان است. جلو می روم و نگاهی به صفحه ی نمایش پروازها می اندازم. مسافرهای پرواز مونیخ به زودی سوار هواپیما می شوند، اگر بخواهم، فرصت هست که سریع بروم و پالتو را به مرد برسانم. دوباره نگاه می کنم، بعد به طرف دستشویی مردانه می روم.
ـ ببخشید، کسی این جاست؟
صدایی که از داخل می آید خفه است و کمی آشفته. در را به داخل هل می دهم. مردی که ویسکی اسکاتلندی خورده بود، روی دستشویی خم شده و آب به صورتش می پاشد. رنگش مثل گچ سفید است.
ـ پروازم را اعلام کرده اند؟
ـ همین الآن اعلام می کنند، شاید چند دقیقه ای فرصت باشد.
همین که می خواهم بروم، چیزی مانعم می شود. مرد به من زل زده است، چشمانش دو دکمه ی کوچک پراز تشویش هستند.
ـ نمی توانم.
دستمال کاغذی برمی دارد و صورتش را خشک می کند.
ـ نمی توانم سوار هواپیما شوم.
من همین طور منتظر می ایستم.
ـ برای دیدن رئیس جدیدم می روم، ولی نمی توانم. روم نمی شود بهش بگویم که از پرواز می ترسم.
سرش را تکان می دهد.
ـ فقط یک ترس ساده نیست، وحشت دارم.
در را پشت سرم می بندم.
ـ شغل جدیدتان چیه؟
مرد پلک می زند.
ـ قطعات اتومبیل. من مدیر جدید ناحیه هستم، برای هانت موتور کار می کنم.
آب دهانش را به سختی قورت می دهد.
ـ مدت هاست که دارم برای آن ها کار می کنم، برای همین نمی خواهم توی گلوله ی آتش بمیرم. واقعا دوست ندارم توی گلوله ی آتش در آسمان بمیرم.
وسوسه می شوم بگویم واقعا گلوله ی آتش در آسمان نیست که شما را می کشد بلکه چیزی است که سریع تر عمل می کند، ولی با خودم فکر می کنم فایده ای ندارد. دوباره آب به صورتش می پاشد، من دستمال کاغذی دیگری دستش می دهم. مرد نفس بی ثباتی می کشد و صاف می ایستد، تلاش می کند بر خودش مسلط شود.
ـ لابد تا حالا مرد گنده ای ندیده بودی که مثل احمق ها رفتار کند! نه؟
ـ روزی چهار بار می بینم.
چشمان مرد از تعجب گرد می شود.
ـ روزی چهار بار مجبور می شوم کسی را از توی دستشویی بکشم بیرون. همه اش هم به خاطر ترس از پرواز است.
چشمکی به من می زند. من اضافه می کنم:
ـ اما من به همه می گویم تا حالا هیچ کدام از هواپیماهایی که از این فرودگاه پرواز کرده اند سقوط نکرده اند.
گردنش توی یقه پیراهنش به عقب کشیده می شود.
ـ جدی؟
ـ هیچ کدام.
ـ حتی هیچ اتفاق کوچکی هم روی باند پیش نیامده؟
شانه بالا می اندازم و می گویم:
ـ این جا جای واقعا ملال آوری است. مردم پرواز می کنند و می روند، هر جا می خواهند می روند و چند روز بعد برمی گردند.
به در تکیه می دهم تا باز بماند. شب که می شود، توالت دیگر بوی بدی می دهد.
ـ ولی من فکر می کنم چیزهای بدتری هم هستند که ممکن است برای آدم اتفاق بیفتند.
یک وری به من نگاه می کند و می گوید:
ـ خُب آره. درست است. چهار بار در روز؟ واقعا؟
ـ گاهی هم بیشتر. حالا هم اگر اشکالی ندارد من باید برگردم. برای من خوب نیست که همه اش ببینند از توی توالت مردانه می آیم بیرون.
لبخند می زند و من لحظه ای می بینم که چه آدم دیگری می تواند باشد. یک مرد شاداب. یک مرد خوش رو. مردی در رده های بالای صنعتِ قطعات اتومبیل که در سطح وسیعی فعالیت دارد.
ـ مثل این که الآن پروازتان را اعلام کرده اند.
ـ به نظرتان چیزی پیش نمی آید؟
ـ چیزی پیش نمی آید و شما به سلامت می رسید. خط هواییِ خیلی مطمئنی است. یکی دو ساعت هم که بیشتر طول نمی کشد. ببینید پنج دقیقه پیش پرواز SK91 نشست. وقتی دارید می روید سوار هواپیما شوید، کادر پرواز را می بینید که دارند برمی گردند به خانه شان. می بینید که همه خندان و خوشحالند. از نظر آن ها سوارشدن به هواپیما مثل سوارشدن به اتوبوس است. بعضی از آن ها دو سه بار و گاهی چهار بار در روز پرواز دارند. احمق که نیستند. اگر خیالشان راحت نبود که پرواز نمی کردند. غیر از این است؟
مرد تکرار می کند:
ـ مثل سوارشدن به اتوبوس؟
ـ حتی شاید خیلی خیلی مطمئن تر.
ابروهایش را بالا می دهد.
ـ آره مطمئنا. توی جاده آدم های عوضی زیاد است.
با تکان سر تصدیق می کنم. کراواتش را صاف می کند.
ـ شغل خیلی خوبی است.
ـ پس حیف نیست به خاطر چیزی به این کوچکی از دستش بدهید؟ وقتی به پرواز عادت کنید می بینید هیچ مشکلی ندارید.
ـ شاید. ممنونم، اسمتان؟
ـ لوئیزا(۵).
ـ ممنونم لوئیزا. دختر مهربانی هستی.
با کنجکاوی نگاهم می کند. بعد می گوید:
ـ گمان نکنم دوست داشته باشی یک وقتی بروی و لبی تر کنی؟
در را باز می کنم تا خارج شود. می گویم:
ـ قربان، فکر کنم که شنیدم پروازتان را اعلام کرده اند.
سرش را تکان می دهد تا دست پاچگی اش را بروز ندهد. با دست به جیب هایش می زند.
ـ آها! خُب من باید بروم.
ـ خوش بگذرد با قطعات اتومبیل.
دو دقیقه بعد از رفتنش می فهمم توی اتاقک شماره ی سه استفراغ کرده است.
ساعت یک و ربع به خانه می رسم و وارد آپارتمان ساکت و خاموشم می شوم. شلوار و کاپشن راحتی کلاه دار می پوشم و می روم سراغ یخچال. بطری را برمی دارم و لیوانم را پر می کنم. کمی تلخ است. برچسبش را می خوانم و می بینم دیشب درش را باز کرده ام و بعد یادم رفت درش را بگذارم، با خودم فکر می کنم که نباید خیلی سخت بگیرم. در نتیجه، لیوان به دست، خودم را می اندازم روی مبل.
روی پیش بخاری دو تا کارت هست، یکی از طرف پدر و مادرم که تولدم را تبریک گفته اند. عبارت «با بهترین آرزوها» از طرف مامی مثل زخمِ چاقو گزنده است. کارت دوم هم از خواهرم است که پیشنهاد کرده آخر هفته با توماس(۶) بیایند پیشم. شش ماه می شود که ندیدمشان. دو پیام صوتی هم روی گوشی تلفنم دارم. یکی از دندان پزشکم. اما دومی:
سلام لوئیزا، جیرد(۷) هستم، توی درتی داک(۸) آشنا شدیم. خُب یعنی با هم دوست شدیم (صدای خنده ی خفه و ناجوری به گوش می رسد). شاید دوباره بتوانیم همدیگر را ببینیم. شماره ام را داری...
وقتی چیزی از بطری باقی نمی ماند با خودم فکر می کنم بروم و یک بطری دیگر بخرم، ولی دوست ندارم دوباره بیرون بروم. دلم نمی خواهد سمیر(۹)، فروشنده ی فروشگاه شبانه روزی، سرِ این موضوع که همه اش دارم از یک نوع می خرم با من شوخی کند. دلم نمی خواهد با کسی حرف بزنم. به شدت احساس خستگی می کنم. جوری سرم وزوز می کند که می دانم اگر بروم توی رختخواب خوابم نمی برد. کمی به جیرد فکر می کنم، به این که چه ناخن های بدشکلی داشت. آیا ناخن های بدشکلش ناراحتم می کردند؟ به دیوار لخت اتاق نشیمن زل می زنم، یکباره حس می کنم الآن به تنها چیزی که نیاز دارم هوای تازه است. پنجره ی سالن را باز می کنم و از پله های اضطراری که سست و بی ثبات هستند بالا می روم و قدم به پشت بام می گذارم.
نُه ماه پیش که برای اولین بار به این جا آمدم، بنگاه دار مرا برد بالای پشت بام و نشانم داد که مستاجرهای قبلی در آن جا باغچه ی کوچکی برای خودشان درست کرده بودند. گلدان گل و نیمکت کوچکی گذاشته بودند. بنگاه دار گفته بود: «البته قانونا مال شما نیست، ولی فقط آپارتمان شما دسترسی مستقیم به این جا دارد. به نظر من خیلی عالی است. حتی می توانی این جا مهمانی برگزار کنی!» من هم با تعجب به مرد زل زده بودم، آیا به قیافه ام می آمد اهلِ مهمانی دادن باشم؟
گل ها مدتی است خشک و پژمرده شده اند. ظاهرا من آدمی اهلِ گل و گیاه نیستم. روی پشت بام می ایستم و به تاریکی سوسوزنِ لندن در زیر پایم نگاه می کنم. این همه آدم در اطرافم زندگی می کنند، نفس می کشند، غذا می خورند، حرف می زنند. میلیون ها نفر که زندگی شان کاملاً از زندگی من جداست. چه آرامش و نظم عمومیِ غریبی!
نور چراغ های قدیمی می درخشند، هیاهوی اطراف در هوای شبانه می پیچد و سروصدای موتور اتومبیل و باز و بسته شدن در می آید. در دور دست، چند کیلومتر به سمت جنوب، تاپ تاپِ ناخوشایند هلی کوپتر پلیس به گوش می رسد، با نورش پارک محلی را روشن کرده است و دنبال خلافکارانی می گردد که در پارک ناپدید شده اند. از جایی در آن دورها صدای آژیر می آید؛ صدایی که همیشه به گوش می رسد. مرد بنگاه دار گفته بود: «فکر نکن این جا مثل شهر خودت است.» و من خندیده بودم. لندن همیشه برای من بیگانه است. اما، این را هم بگویم که این روزها همه جا برایم بیگانه است.
مکثی می کنم، سپس پایم را روی دیواره ی پشت بام می گذارم، دست هایم در دو طرف بالا می روند، به بندبازهای مست شبیه ام. یک پایم را جلوتر از پای دیگر می گذارم و یواش یواش جلو می روم. با وزش ملایم باد، موهایم به دست هایم که باز هستند، سیخ می زنند و می گزند. وقتی تازه به این جا نقل مکان کرده بودم، هر وقت روحیه ام خراب بود، به خودم دل و جرئت می دادم و می آمدم یک دور کامل روی دیواره ی پشت بام می زدم. وقتی برمی گشتم به جای اولم، در هوای شبانه می خندیدم.
ـ می بینی ویل؟ من این جا هستم، زنده روی لبه ی پشت بام، دارم به دستورت عمل می کنم!
عادت پنهانی من شده است؛ من، خط افق، آرامش شب، گمنامی و این که کسی مرا نمی شناسد. سرم را بالا می گیرم، نسیم شب را روی صورتم حس می کنم، از پایین صدای خنده می آید، صدای خفه ی شکستن بطری، صدای رفت وآمدِ اتومبیل ها که در امتداد شهر مثل مار روی زمین می خزند. موج قرمز و بی پایان چراغ عقب اتومبیل ها را می بینم، منبع خون از نوع اتومبیل. فقط بین ساعت سه تا پنج صبح کمی آرامش برقرار می شود، زمانی که مست ها هم دیگر توی رختخواب ولو شده اند، سرآشپزهای رستوران ها روپوش سفیدشان را درآورده اند وکافه ها درهایشان را بسته اند. سکوت این ساعت شبانه روز گاهی فقط با تانکرهای شب رو، سروصدای بازشدن شیرینی پزی یهودی ها و گرومپ گرومپ وانتِ تحویل روزنامه که بسته های روزنامه را پرت می کند، شکسته می شود. من که خواب درستی ندارم، از نامحسوس ترین جنب وجوش شهر باخبر هستم.
از جایی صدای سریال تلویزیونی می آید، زن و مردی در خیابان جروبحث می کنند، آمبولانس از بیمارستان می رود و بیماران و مجروحان و افرادی را که جان سالم به در برده اند، با خود می آورد. این جا، این بالا فقط هوای آزاد و تاریکی هست و هواپیمای باری از فرودگاه هیترو به پکن، و مسافران بی شماری که مثل آن آقای ویسکی خور توی کافه ی فرودگاه به جای جدیدی می روند.
توی تاریکی با صدای بلند می گویم:
ـ هجده ماه، هجده ماه کامل. پس دیگه کی؟
دوباره می بینم از خشمی غیرمنتظره به جوش آمده ام. دو قدم جلو می روم و به زیر پایم نگاه می کنم.
ـ چون دیگه زندگی نیست، هیچ چیزی نیست.
دو قدم دیگر. امشب تا سر کنج جلو می روم. تو به من زندگی ندادی؟ دادی؟ در واقع نه. فقط این که زندگی قبلی ام را هم خراب کردی، درهم شکستی و تکه تکه اش کردی. حالا من با خرابه هایش چه کنم؟ پس کی می خواهد... دست هایم را به اطراف دراز می کنم. هوای خنک شبانه را روی پوستم حس می کنم. می بینم دوباره دارم گریه می کنم. «ویل، لعنت به تو». زیرلب زمزمه می کنم «لعنت به تو که تنهام گذاشتی.»
غم و ناامیدی مثل موجی ناگهانی دوباره به جوشش درمی آید، پرحرارت و کوبنده. همین که حس می کنم دارم در آن غرق می شوم، صدایی از تاریکی می گوید:
ـ فکر نکنم کار درستی می کنی آن جا می ایستی.
وقتی کمی صورتم را برمی گردانم، چشمم به چهره ی رنگ پریده ای با چشمان تیره ی بهت زده می افتد که روی پله های اضطراری ایستاده است. هول می شوم و پایم روی دیواره ی پشت بام می لغزد. ناگهان سنگینیِ بدنم مرا به آن طرف دیواره می کشد. قلبم هُری فرو می ریزد، لحظه ای وقفه، بعد بدنم به دنبال وزنم کشیده می شود. احساس بی وزنی می کنم، انگار کابوس می بینم، در بی کرانگی هوای شبانه دست هایم بالای سرم تکان می خورند، صدای جیغی می شنوم که احتمالاً از دهانِ خودم خارج شده است.
بعد همه اش سیاهی است.