کتاب جامعۀ انتزاعی نشر ثالث

کتاب «جامعه انتزاعی» یکی از کتب برجسته‌ی تحلیل فرهنگی است که «آنتون ک. زایدِرفِلت» آن را به نگارش در آورده است. زایدرفلت در این کتاب راه‌هایی را بررسی می کند که در آن جامعه مدرن به طور فزاینده‌ای انتزاعی شده و از واقعیت های عینی زندگی روزمره جدا شده است. او استدلال می‌کند که گسترش سیستم‌های انتزاعی، مانند فناوری و نهادهای بوروکراتیک، منجر به تغییر فرهنگی به سمت یک جامعه‌ی غیرانسانی و منزوی شده است. وی با تکیه بر شماری از نظریه‌های فلسفی و جامعه‌شناختی، تحلیل ظریفی از پویایی‌های پیچیده‌ای ارائه می‌کند که چشم‌انداز فرهنگی ما را شکل می‌دهد. او نقش زبان، نمادگرایی و ایدئولوژی را در شکل‌دهی درک ما از جهان بررسی می‌کند و استدلال می‌کند که برای مقابله با روندهای فرهنگی انتزاعی و منجر به قطع ارتباط، رویکردی بنیادی‌تر و انسانی‌تر لازم است.

کتاب حاضر در سال ۱۹۷۰ به انتشار رسیده و به زبان‌های مختلفی نیز ترجمه شده است. این کتاب در همان زمان انتشار به عنوان کتابی پیش‌رو شناخته می‌شد. در ایران نیز این کتاب را با قلم محمود عبدالله‌زاده و به مدد نشر ثالث می‌خوانیم. ترجمه‌ی فارسی تاکنون سه مرتبه به تجدید چاپ رسیده است. علاقه‌مندان نسخه‌ی الکترونیک کتاب را در میان کتب فلسفه وبسایت فیدیبو خواهند یافت.

آنتون زایدرفلت کیست؟

آنتون ک. زایدِرفِلت  (Anton C. Zijderveld) جامعه‌شناس و فیلسوف معاصر و شهیر هلندی است که در اندونزی در ۱۹۳۷ به دنیا آمد. در آن زمان این کشور آسیایی، مستعمره‌ی هلند بود. این جامعه‌شناس در کودکی به کشور بازگشت. در ایام جوانی در دانشگاه اوترخت به تحصیل الهیات و جامعه شناسی پرداخت و سپس به ایالات متحده آمریکا رفت و در آن جا دستیار پیتر ال. برگر بود. او در سال ۱۹۶۶ دکترای خود را از دانشگاه لیدن دریافت کرد. ابتدا در سمت استادیاری در نیویورک مشغول شد و سپس به دانشگاه مونترال رفت. سرانجام به دانشگاه تیلبورگ در کشور خودش منتقل شد و به مقام استاد تمامی رسید. بعد از کار در تیلبورگ، از سال ۱۹۸۵ تا زمان بازنشستگی در سال ۲۰۰۲ به عنوان استاد جامعه‌شناسی فرهنگی در دانشگاه اراسموس روتردام تدریس می‌کرد. وی را با کارهایش درباره‌ی جامعه‌شناسی شوخی و طنز می‌شناسند. این جامعه‌شناس، به دلیل اینکه هم در اروپا و هم آمریکای شمالی پژوهش‌ و زندگی کرده، جوامع غربی پیشرفته و توسعه‌یافته به خوبی می‌شناخته و دقت نظر قابل توجهی داشته است. را به خوب وی ۲۳ کتاب نوشته که اثر حاضر مشهورترین‌شان است. وی در سال ۲۰۲۲ در روتردام دیده از جهان فرو بست.

چند دلیل برای خواندن کتاب جامعۀ انتزاعی

• کتاب حاضر درباره‌ی موضوعاتی همچون جامعه‌شناسی، فرهنگ‌شناسی و فلسفه‌ی اجتماعی است که حاصل تفکر اصیل و نگرش خاص و پژوهش‌های گسترده‌ی زایدرفلت است. وی با طرح کردن مسائل مهمی همچون نقش نهادها در جامعه، رابطه بین فرهنگ و جامعه، و چالش‌های پست‌مدرنیته در مبانی فکری، به تحلیل بیشتری از موضوعاتی که در دنیای امروزی دیده می‌شوند، می‌پردازد.

• با مطالعه‌ی کتاب جامعة انتزاعی می‌توانید درک بهتری از جوامع مدرن، سیستم‌های نهادی، چالش‌های فرهنگی و اجتماعی، و نیز مفاهیمی همچون پست‌مدرنیسم به دست آورید. او با بیان نظریه‌های خود به دلیل داشتن رویکرد پویا و خلاق در فلسفه و جامعه‌شناسی، به کارشناسان و علاقمندان در این حوزه‌ها کمک بسیاری می‌کند.

 در بخشی از کتاب جامعۀ انتزاعی می‌خوانیم

ما امروز در موقعیت بهتری برای ارزیابی مطالعات مانهایم قرار داریم؛ مطالعاتی که الهام گرفته از شور و شوق انسانی تحسین برانگیزی بودند. اما بلافاصله پس از انتشار کتاب انسان و جامعه در عصر بازسازی که او در آن از نوعی بازسازی دفاع کرده بود، انهدام و ویرانی جنگ جهانی دوم رخ داد. پس از این قتل‌عام ساختارهای دولت رفاه فناورانه و دیوان سالارانه پدیدار شد. اشتباه نیست اگر بگوییم جامعه ما با آن بازسازی که مانهایم امید داشت، فاصله بسیار زیادی دارد اما امروز به رغم تغییر اساسی صحنه اجتماعی- فرهنگی و سیاسی تقاضای او برای بازسازی هنوز به شکلی مطرح است.

سقوط دموکراسی لیبرال انحطاط آزادی فردی و دیکتاتوری رژیم های تمامیت خواه پدیده‌هایی آشکار در روزگار مانهایم بودند. این پدیده‌ها به شیوه‌ای «عینی» در مردانی نظیر هیتلر و استالین که از دو زمینه کاملاً متفاوت ابتدایی‌ترین حقوق انسانی را لگدمال کردند، متجسم بودند. مسائلی که مانهایم و معاصرانش با آنها مواجه بودند ابعاد بسیار ترسناکی داشتند، ولی حداقل «عینی» و کاملاً نمایان بودند؛ امروز ما با مسائلی کاملاً مشابه روبروییم اما تا حدودی توانسته‌ایم آنها را در آسایش وفور اقتصادی پنهان کنیم از این گذشته جنبه عینی انسانیت‌زدایی دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ در ابرهای انتزاعی جامعه ابر سازمان یافته ما ناپدید شده‌اند. هر یک از ما نیروهای کنترل را در همۀ تاروپود وجودمان تجربه می‌کنیم ولی به سختی ماهیت این کنترل را می‌شناسیم.

پیشنهادهایی برای خوانندگان کتاب جامعۀ انتزاعی

کتاب‌های پیش‌رو برای علاقه‌مندان به اثر حاضر می‌تواند رهگشا باشد تا به طور گسترده‌تر به مطالعات خودشان بپردازند.

• کتاب کشاکش‌ آرا در جامعه‌شناسی، به قلم استسون سیدمن، مترجم هادی جلیلی
• کتاب نظریه‌های متاخر جامعه‌شناسی، نویسندگان جمال محمدی و حمیدرضا جلائی‌پور
• کتاب درآمدی بر نظریه‌‌سازی و نظریه‌‌آزمایی در جامعه‌شناسی، اثر ژانت.اس جافتز، ترجمه از اسفندیار غفاری‌نسب