کتاب معارف گیاهی جلد 4 دفتر نشر فرهنگ اسلامی

چریش به فارسی در بندرعباس و چاه‌بهار با نام‌های محلی «چریش»، «سریش» و «چریشک» نامیده می‌شود. به فرانسوی ‌Margousier و Faux sycomore و به انگلیسی ‌Neem و Nim tree و Margosa گفته می‌شود. گیاهی است از خانوادۀ ‌Meliaceae نام علمی آن: Azadirachta indica A. Juss.‌ و مترادف آن ‌Melia azadirachta L.‌ و.Melia indica Boiss‌ و Melia fraxinifolia Salisl.‌ می‌باشد. روغنی که از دانه‌های گیاه می‌گیرند در بازرگانی به ‌Nimoil معروف است. چریش درختی است با قامت متوسط برگ‌های آن سبز، کنارۀ برگ دارای بریدگی و شبیه دندانۀ نامنظم است، برگ‌های آن شبیه برگ زبان گنجشک می‌باشد. نوک برگ‌ها خیلی تیز و کشیده‌تر از برگ‌های زیتون تلخ می‌باشد ولی شکل کلی درخت شبیه درخت زیتون تلخ است، به همین جهت اغلب اشتباهاً یا عمداً برگ‌ها و ریشۀ آن را به جای و یا مخلوط با برگ‌ها و پوست و ریشۀ زیتون تلخ در بازار عرضه می‌نمایند. درخت چریش بومی هند شرقی است و تا مغرب چین و شرق جاوه انتشار دارد و در بعضی مناطق کاشته می‌شود. به ایران وارد شده و کاشته می‌شود و از گیاهان بومی شده است. در حال حاضر در چاه‌بهار، بندرعباس و سایر نقاط جنوب کشور می‌روید. از نظر ترکیبات شیمیایی چریش دارای یک روغن تلخ و مارگوزیک اسید است. روغنی که از دانه‌های آن گرفته می‌شود، دارای دو نوع مادۀ تلخ است. در دانه‌های آن در حدود ۴۵ درصد روغن وجود دارد. مواد تلخی که از روغن چریش جدا شده است عبارت‌اند از: نیمبین و نیمبی‌نین و نیم‌بیدین که مادۀ عامل عمدۀ آن را تشکیل می‌دهد شامل سولفور می‌باشد. از شکوفه‌های چریش یک گلوکوزید به نام نیم‌بوسترین در حدود ۰۰۵/ ۰ درصد و اسانس روغنی فرّار با بویی نامطبوع (در حدود ۵/ ۰ درصد) و نیم بوسترول و نیم بستین و اسیدهای چرب جدا شده است. در گل‌های آن یک مادۀ تلخ و اسانس تلخ و تحریک‌کننده وجود دارد. در میوه‌های آن مادۀ تلخ باکایانین(۸) یافت می‌شود. از پوست تنۀ درخت در حدود ۰۴/ ۰ درصد مادۀ نیمبین و در حدود ۰۱/ ۰ درصد ماده نیمبینین و در حدود ۴/ ۰ درصد مادۀ نیم‌بیدین و در حدود ۰۲/ ۰ درصد اسانس جدا شده است