کتاب خلوت نشین گنجه محمد طاهری خسروشاهی نشر موسسه تاریخ و فرهنگ دیار کهن

شعر و ادب فارسی در گسترۀجغرافیایی ایران، زمینۀیکی از مشخصات هویت ایرانی به حساب می­آید که پهنه­ای وسیع را در گذشته دربر می­گرفته است: چیزی فراتر از مرزهای سیاسی کنونی ایران. این مشخصه فرهنگیِ هویت ایرانی را، در جای‌جای ایران از خراسان بزرگ و سیستان گرفته تا کرمان و آران و آذربایجان می­توان دید. آران از جمله کانونهای پررونق شعر و ادب فارسی بوده است. شروان، گنجه، قره­باغ، اردوباد، بادکوبه و... زادگاه صدها شاعر ایرانی است که میراث گرانبهای ادبی ایشان زینت‌بخش کتابخانه­هاست. گرچه اکنون در زادگاه نظامی، خاقانی و مهستی و...کسانی که بتوانند اشعار این سخن­سرایان را به زبان و الفبای اصیل و اصلی بخوانند، به تعداد انگشتان دست نمی­رسد. نظامی گنجوی متولد شهر گنجه و یکی از ارکان شعر و ادب فارسی با مشخصات بارز آن است. وی شاعری ایران­دوست است، همچنان که خود گفته: همه عالم تن است و ایران دل نیست گوینده زین قیاس خجل چون که ایران دل زمین باشد دل ز تن به بود، یقین باشد