بعضی از لطایف به نکات اخلاقی اشاره دارد. این لطیفهها به دو صورت آمده، یا صورت اخلاقی گرفتهاند و به نقد اخلاقی خاص پرداخته و مستقیما به موضوع اشاره کردهاند و یا اینکه اخلاقی نکوهیده را در حکایتی پرداختهاند، بیآنکه آن را نکوهش کنند، بلکه با اغراق و درشتنمایی در یک اخلاق ناپسند خواننده را به حکمتی و ظرافتی رهنمون ساختهاند.
بعضی دیگر از حکایات به نوعی سرگرمی نزدیک شدهاند. حکایاتی هستند شیرین و جذاب که خواننده در اثر مطالعه یا شنیدن آن احساس ترغیب و لذت ناشی از نقل داستانی شیرین مییابد. این داستانها از طنزی قوی و پرمایه برخوردارند.
حکایاتی نیز در این مجموعه به حاضرجوابی، نکتهگویی و ظرافت در کلام نزدیک شدهاند و بیشتر در حوزه عقل ارزشمند هستند تا در حوزه اخلاق یا هنر. این حکایات نیز منزلت خاص خود را دارند.
در مجموع این لطایف سهگونه لطیفه یعنی لطیفههای سرگرمکننده، لطیفههای حکمتآموز و لطایف هوشمندانه و ظریف را میتوان یافت.
حوزه موضوعی لطیفهها بسیار گسترده است. به مانند آثار فراوانی که اعراب در حوزه طنز دارند این کتاب تقسیمبندی موضوعی دارد؛ این تقسیمبندی در ۱۴ باب مختلف آمده است.