کتاب ادام بید
قصه‌ی باشکوه همدلی‌ها

سخن مترجم

جورج الیوت نام مستعار مری ان (مرین) ایوانْز است که یکی از مهم ترین نویسندگان تاریخ ادبیات به حساب می آید و در میان رمان نویسان بزرگ مقام رفیعی دارد.
او در سال ۱۸۱۹ در واریکشِر انگلستان به دنیا آمد. از سال ۱۸۲۸ در مدرسه ای در نزدیکی خانه اش درس خواند و تحت تاثیر شخصیت و تعالیم جان ادموند جونْز قرار گرفت که خطیب و واعظ مسیحی برجسته ای بود و بعدها در رمان های جورج الیوت الگوی شخصیت های مختلفی شد. در سال ۱۸۳۶ مادرش درگذشت و او مسئولیت اداره امور خانه پدری را به عهده گرفت، اما در اوقات فراغت به مطالعات خود ادامه داد و خودآموزی کرد.
در سال ۱۸۴۱ با پدر خود به کاوِنتری نقل مکان کرد که اتفاق مهمی در زندگی اش به حساب می آمد، زیرا در محل جدید با چارلز برِی و کارولین برِی آشنا شد که روشنفکرانی پیشرو بودند. به تشویق آن ها بود که کتاب زندگی عیسی، اثر بحث انگیز داوید فریدریش اشتراوس، را از آلمانی به انگلیسی ترجمه کرد. پس از مرگ پدرش در سال ۱۸۴۹، برای شش ماه به ژنو رفت و در آن جا به مطالعات گسترده ای روی آورد. بعد از بازگشت به انگلستان، در لندن اقامت گزید و سردبیر وستْمینْستر ریویو شد که نشریه ای بانفوذ بود. در این جا با انواع ایده های رادیکال آشنا شد و با هربرت اسپنسر، فیلسوف پرآوازه، دیدار کرد. مراوده این دو به جایی رسید که حتی تصمیم به ازدواج هم گرفتند، ولی هربرت اسپنسر بانوی سردبیر را «زیادی روشنفکر» دید و ازدواج سرنگرفت.
اما رویداد تعیین کننده در زندگی اش آشنایی با جورج هنری لوئیس بود که ادیب و روزنامه نگار فاضل و جامع الاطرافی به حساب می آمد. این دو در سال ۱۸۵۴ زندگی مشترکی را شروع کردند (که تا سال ۱۸۷۸، یعنی سال مرگ لوئیس، ادامه یافت). در همین سال ۱۸۵۴ با هم به آلمان سفر کردند. ترجمه اش از کتاب سرشت مسیحیت، اثر لودویگ فویرباخ (فیلسوف آلمانی)، نیز در سال ۱۸۵۴ منتشر شد.
مری ان ایوانْز به تشویق لوئیس بود که در سی و هفت سالگی از فلسفه به داستان نویسی روی آورد و نام مستعار جورج الیوت را برگزید. اولین داستان هایش به صورت دنباله دار در نشریه ای به چاپ رسیدند و بعد مجموع آن ها با نام صحنه هایی از زندگی کشیشان در سال ۱۸۵۸ به شکل کتاب منتشر شد. این اثر بلافاصله با استقبال خوانندگان و نقادان روبه رو شد و به موفقیت رسید. یک سال بعد هم رمان ادام بید منتشر شد که بسیار فروش کرد، و نشریه تایمز نوشت که «نویسنده این اثر بلافاصله در زمره استادان فن قرار گرفته است».
در سال ۱۸۶۰، رمان آسیاب رودخانه فلاس از جورج الیوت به چاپ رسید که این نیز با استقبال مواجه شد. سایلاس مارْنر (۱۸۶۱)، رومولا (۱۸۶۲)، فلیکس هولْت (۱۸۶۶)، میدلْ مارچ (۱۸۷۲ـ۱۸۷۳) و دانیل دروندا (۱۸۷۶) شاهکارهای بعدی بودند، اما جورج الیوت در این سال ها مقاله ها و نقدهای متعدد هم نوشت و دیدگاه های اجتماعی و هنری خود را بیان کرد. از همین رو، او از معدود رمان نویسانی است که ایده های خود را توضیح نیز داده است.
در سلسله رمان نویسان بزرگ انگلیسی در قرن نوزدهم، که از جین آستین و خواهران برونته آغاز می شود و به چارلز دیکنز و تاماس هاردی می رسد، جورج الیوت به سبب مهارت و ژرف بینی اش در توصیف انگیزه ها مقام منحصربه فردی دارد، به طوری که بسیاری از نقادان مدرن او را بزرگ ترین رمان نویس انگلیسی قرن نوزدهم می دانند. نقادانی هم که او را بزرگ ترین نمی دانند تیزبینی و حساسیت و قوه مشاهده او را بی همتا می دانند. بینش روان شناسانه جورج الیوت، و مواد و مصالحی که برای رمان هایش انتخاب می کرد، بر دیدگاه ها و نگرش های نویسندگان در حوزه شخصیت پردازی تاثیر فوق العاده ای گذاشت و افق داستان نویسی را گسترش داد. خوانندگان در فصل ۱۷ رمان حاضر با دیدگاه های جورج الیوت در زمینه هنر و ادبیات آشنایی بیشتری می یابند، و جالب این است که همین نوع مداخله نویسنده در سیر داستان و اظهارنظر او درباره آدم ها و رویدادها ویژگی «مولف مداخله گر» به حساب می آید که خود بحث مستقلی می طلبد.(۲)
مرگ لوئیس در سال ۱۸۷۸ چنان ضربه مهلکی به جورج الیوت وارد کرد که کار داستان نویسی اش متوقف شد. جورج الیوت در سال ۱۷۸۰ به تقاضاهای مکرر جان والتر کراس (که بانکدار و عاشق پروپاقرص او بود) جواب مثبت داد و با او ازدواج کرد، اما چند ماه بعد درگذشت و در کنار قبر لوئیس به خاک سپرده شد. نخستین کسی که زندگی نامه جورج الیوت را نوشت، همین جان والتر کراس بود.
ادام بید داستانی است رئالیستی درباره آدم هایی معمولی که زندگی ساده ای دارند و روابط آن ها نیز در محیط کوچک شان ساده می نماید، اما آیا این نظم عادی ادامه می یابد و زندگی به سادگی سپری می شود؟ تقدیر چه ها در آستین دارد؟ ضربه سرنوشت چه گونه فرود می آید؟
طومار حیات به هم می پیچد و همه چیز از مدار خارج می شود. انسان ها با آزمون های دشواری روبه رو می شوند و حتی جان شان به خطر می افتد. جورج الیوت شرح بی مانندی از احساسات آدم ها و انگیزه های رفتاری شان به دست می دهد. خودش گفته است: «بزرگ ترین بهره ای که از هنرمندان می بریم، چه نقاش باشند، چه شاعر یا داستان نویس، این است که دامنه همدلی و همدردی ما گسترده تر می شود. هنر قرابت بسیار به خود زندگی دارد، تجربه های ما را تقویت می کند و به تماس ما با هم نوعان می افزاید. مقدس است کار هنرمندی که می کوشد زندگی آدمیان را تصویر کند.» نقادان ویژگی مهم آثار جورج الیوت را همین تصویرکردن وفادارانه زندگی آدم های معمولی می دانند که نتیجه اش تعالی یافتن احساسات خوانندگان و تقویت حس همدلی و دلسوزی در آن هاست.
جورج الیوت نگارش ادام بید(۳) را در اکتبر ۱۸۵۷ آغاز کرد و در نوامبر ۱۸۵۸ به پایان رساند و کتاب در فوریه ۱۸۵۹ منتشر شد. او کتاب را به شریک زندگی اش، جورج هنری لوئیس، تقدیم کرد و نوشت که اگر سعادت عشق او در زندگی نصیبش نشده بود هرگز این رمان نوشته نمی شد. بعد از انتشار این رمان، شایعه هایی پخش شد مبنی بر این که کشیشی ناراضی به نام جوزف لیگینز نویسنده آن است، و جالب آن که حتی عده ای به ناشر حمله کردند که چرا حق وحقوق نویسنده را زیرپا گذاشته و دستمزدی به او نپرداخته است. جورج الیوت که نمی خواست هویت خود را با عنوان «خانم لوئیس» فاش کند در این قضیه با سختی هایی روبه رو شد.
این ترجمه را به علاقه مندان ادبیات کلاسیک تقدیم می کنم و سپاسگزارم از آقای همایی (مدیر نشر نی) و همکاران ایشان که کتاب را به شکل شایسته ای منتشر کردند. امیدوارم مجال و فراغتی باشد تا پروژه مترجم و ناشر برای ترجمه و انتشار آثار جورج الیوت به سرانجام برسد.

رضا رضایی
بهار ۹۴