کتاب مرد داستان فروش نشر انتشارات کتابسرای تندیس

مرز قصه و واقعیت را چطور می‌توان تعیین کرد؟ گاهی از واقعیت فرار می‌کنیم تا در خیال پناه بجوییم. گاهی قصه‌های پرشمار تعریف می‌کنیم چون که قدرت شرح واقعیت را نداریم و امیدواریم از دل قصه‌ها، حقیقت ماجرا و شخصیت واقعی‌مان را کشف کنند. مرد داستان فروش، داستان زندگی خیال‌پرداز داستان‌گویی است که از تنهایی به نوشتن روی آورده است.

خلاصه رمان مرد داستان فروش

مرد داستان فروش داستان زندگی پیتر از زبان خودش است. پیتر ذهنی خلاق و پر از ایده دارد. او نماینده‌ی یک خیال‌پرداز درست و حسابی است که هرگز از داستان تعریف کردن خسته نمی‌شود. پیتر خیلی زود متوجه می‌شود که ایده‌های خیالی او می‌تواند مواد خوبی برای نوشتن یک داستان باشد اما خودش هرگز داستانی نمی‌نویسد. در عوض، پیتر این ایده‌ها را به نویسنده‌های دیگر می‌فروشد. رفته‌رفته بر تعداد مشتریان او اضافه شده و شبکه‌ای از نویسنده‌های خریدار ایده شکل می‌گیرد. ماهیت کلاه برداری این شبکه و تلقی پیتر از مشتریانش یکی از قسمت‌های جذاب داستان است که شخصیت واقعی پیتر را نشان می‌دهد.

 چرا پیتر که قدرت شخصیت‌پردازی و قصه‌گویی خوبی دارد از نوشتن پرهیز می‌کند؟ آیا او یک نابغه با مسائل خاص خودش است یا یک بیمار مالیخولیایی است که توانایی لازم برای تمرکز و نگارش رمان را ندارد؟ پیتر با تعریف کردن داستان‌های کوتاه مختلف، زندگی خودش را نیز شرح می‌دهد اما چیزی در سرگذشت او وجود دارد؛ رازی که پیتر سعی می‌کند آن را پنهان کند ولی از لابه‌لای داستان‌هایش درز می‌کند و مثل آخرین قطعه‌ی پازل، تصویری از شخصیت پیتر به دست خواننده می‌دهد.

زندگینامه یوستین گاردر و مرور آثار او

یوستین گاردر Jostein Gaarder (که با تلفظ‌های دیگری مثل گِردر و گوردر هم در فارسی خوانده می‌شود) در سال 1952 در نروژ متولد شد. او از همان دوران کودکی به خواندن و نوشتن علاقه داشت. بعد از اتمام تحصیلات خود در رشته‌ی الهیات و فلسفه به تدریس تاریخ مشغول شد. همین تجربه‌ی آموزش فلسفه به شاگردانش بود که او را به فکر نوشتن کتابی ساده درباره‌ی فلسفه انداخت. پس از نگارش چند کتاب درسی، گاردر شروع به نوشتن رمان‌هایی فلسفی کرد که استقبال خوانندگان را به همراه داشتند. او برای نگارش این کتاب‌ها جوایز معتبر بسیاری را به دست آورد. گاردر در کنار نوشتن کتاب، فعالیت‌های ادبی، اجتماعی و سیاسی متعددی نیز انجام داده است.

«راز فال ورق»، «دنیای سوفی»، «شاه مات»، «کتابخانه سحرآمیز بی‌‌بی بوکن»، «دختر پرتقالی» و «راز رنگین کمان» از جمله آثار یوستین گاردر است که به فارسی ترجمه شده و برای خرید و دانلود در سایت فیدیبو قرار گرفته‌اند. فایل صوتی برخی از این آثار برای علاقه‌مندان در اینترنت موجود است.

مقایسه کتاب مرد داستان فروش با سایر آثار گاردر

مرد داستان فروش از آخرین آثار یوستین گاردر است. در این داستان گاردر از مباحث فلسفی که در کتاب‌های قبلی‌اش به‌خصوص «دنیای سوفی» مطرح کرده بود فاصله گرفته است و داستانی با ساختاری مدرن روایت می‌کند که با وجود درون‌مایه‌های فلسفی، عناصر داستانی بیشتری دارد. این ویژگی باعث شده این کتاب از آثار قبلی گاردر متمایز شود.

در کتاب «دنیای سوفی» گاردر با بهره‌گیری از یک روایت داستانی و ایجاد یک ارتباط بر مبنای نامه‌نگاری بین شخصیت‌های کتاب، تاریخ فلسفه را مرور می‌کند. روایت ساده و همه‌فهم از فلسفه در این کتاب شهرت بسیاری برای گاردر به ارمغان آورد. با وجود گذشت سال‌ها از ترجمه‌ی فارسی کتاب، هم‌چنان به عنوان یکی از بهترین منابع برای آشنایی علاقه‌مندان با فلسفه معرفی می‌شود.

«دختر پرتقالی» نیز با مضمون‌هایی مثل مرگ و زندگی از جمله کتاب‌های فلسفی محسوب می‌شود که در قالب رمان نوشته شده‌اند و با زبانی ساده و بستری داستانی مفاهیم فلسفی را به خواننده‌ی خود می‌آموزند.

بررسی ساختار کتاب مرد داستان فروش

داستان مرد داستان فروش فضایی وهمی و رمزآمیز دارد. گاردر تعمدا با پرهیز از شرح شخصیت و ارائه‌ی جزییات درباره‌ی شخصیت‌های داستان خواننده را بیشتر به‌سوی این فضا هدایت می‌کند. پیتر شخصیت اصلی و راوی داستان است. علاوه‌بر شرح سرگذشت راوی، حکایت و داستان‌های متعددی نیز به شیوه‌ی داستان‌های هزار و یک شبی، تو در تو روایت می‌شوند. با این‌که این داستان‌ها از مباحث فلسفی فاصله دارند ولی مسائل عمیقی درباره‌ی فرهنگ و وضعیت اجتماعی غرب مطرح می‌کنند. نویسنده در این داستان‌ها از نویسندگان صاحب‌نام و سبک نگارش‌شان، موسیقی‌دانان و آهنگ‌های مشهور، فیلم‌های سینمایی و بازیگران معروف و سایر اطلاعات استفاده می‌کند.

به‌هم‌ریختگی این داستان‌ها در دل روایت اصلی باعث شده تا ساختار داستان از یکنواختی خارج شده و در پیش‌روی داستان تعلیق ایجاد شود. روند داستان‌گویی در پایان کتاب شدت می‌گیرد و پایان‌بندی خاص گاردر پرده از راز پیتر برمی‌دارد.

خوانشی روانکاوانه از رمان مرد داستان فروش

از لابه‌لای داستان‌های تو در توی کتاب می‌شود به حقایقی درباره‌ی شخصیت راوی پی برد. تخیل و واقعیت در زندگی پیتر در هم آمیخته و دیواره‌های واقع‌گرایی و درک حقیقت فرو ریخته است. این ویژگی بر کل مسیر زندگی او سایه انداخته است؛ داستان پس از شرح‌حال مختصری از روای، با شرح خاطرات دوران کودکی‌اش شروع می‌شود. در تمام خاطراتی که او از کودکی خود تعریف می‌کند، این تداخل واقعیت و خیال حضور دارد. جدایی پدر و مادر پیتر در کودکی او، آزار و اذیت او در مدرسه و ذهن خیالبافش همه دست به دست هم می‌دهند تا او به توهم به عنوان نوعی سازوکار دفاعی پناه آورد. حضور خیالی مرد یک متری در خاطرات کودکی او نیز نشان از همین واکنش روانی به مشکلات زندگی‌اش دارد.

این سفرهای روحی و تخیلی و آمیختگی توهم با واقعیت راوی را برای خواننده غیرقابل اطمینان می‌کند. راوی که در بیش از نیمی از کتاب با لحنی مغرورانه و دیدی از بالا به پایین ماجرای زندگی خود را شرح می‌دهد در پایان کتاب و از خلال مرور خاطراتش به راز بزرگ زندگی خود که گویی ناخودآگاهانه آن را پنهان کرده بود، پی می‌برد.

نگاهی به ترجمه‌های مختلف این کتاب

انتشارات کتابسرای تندیس کتاب مرد داستان فروش با عنوان اصلی der geschichtenerkauter با ترجمه‌ی مهوش خرمی‌‌پور در سال 1385 منتشر کرده است. خرید آنلاین و دانلود کتاب مرد داستان فروش در نسخه‌ی pdf در فیدیبو امکان‌پذیر است. مهوش خرمی پور این کتاب را از زبان نروژی که جزو زبان‌های ژرمنی محسوب می‌شود، به فارسی برگردانده است. مهوش خرمی پور اولین مترجم این کتاب در ایران است که با زبانی ساده و روان داستان را ترجمه کرده است.

«انتشارات ققنوس» و «نشر گندمان» این کتاب را با عنوان انگلیسی The Ringmaster's Daughter به معنی «دختر رهبر سیرک» به فارسی برگردانده‌اند. این عنوان به یکی از داستان‌های کوتاه و تخیلی که پیتر در کتاب تعریف می‌کند، اشاره دارد. در نتیجه «دختر رهبر سیرک» و مرد داستان‌فروش هر دو عنوان یک کتاب از گاردر هستند.

در بخشی از کتاب مرد داستان فروش می‌خوانیم:

«رفته‌رفته ویژگی شبکه دگرگون شده بود به این معنی که از این به بعد بین مشتری‌ها هم رشته تنیده می‌شد و به این ترتیب پیوسته به هم نزدیک‌تر و خطرناک‌تر می‌شدند. رفته‌رقته در بین چهار گروه نشانه‌های فرسودگی به چشم می‌خورد.

گروه اول را نویسندگانی تشکیل می‌دادند که نمی‌توانستند نوشته‌ای را که آغاز کرده‌اند به پایان برسانند. آن‌ها از کیفیت کالا شکایت می‌کردند. من چنین مرگ‌های ذهنی را زیاد دیده بودم و آن‌ها باعث سرگرمی‌ام می‌شدند. واقعا خیلی مضحک است، کسی که کوچک‌ترین اطلاعی از رانندگی ندارد، از مهارت راننده‌ی جاگوار شکایت کند.

گروه دوم را نویسندگان تطمیع‌ناپذیر تشکیل می‌دادند که آدم‌های غیرقابل پیش‌بینی و دمدمی مزاجی بودند که خودشان از این بابت بیمی نداشتند. آن‌ها فقط از این ناراحت و عصبی می‌شدند که چرا به نویسنده‌های دیگر هم کمک می‌کنم و بعضی از آن‌ها در حد بیمار خیالاتی از این موضوع می‌ترسیدند و سعی داشتند واقعیت را پیدا کنند که کارشان بی‌فایده بود، درست مثل این‌که ساعت‌ها در کنار اقیانوس ایستاده باشند بی‌آن‌ که بتوانند حتی یم ماهی را به سطح آب بکشند.

گروه سوم از افرادی تشکیل می‌شد که به من بدهکار بودند و دل‌شان هم نمی‌خواست بدهی‌شان را بپردازند و بدهی بعضی‌هاشان به مبلغ بسیار زیادی رسیده بود. نه من و نه مشتری‌ام هیچ‌کدام تصورش را نمی‌کردیم که یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های سال که سروصدای بسیاری هم برپا کرده بود، بر اساس یادداشت‌های مفصلی نوشته شده که متعلق به خود نویسنده‌ی کتاب نیست.

گروه چهارم، آخرین آن‌ها، کسانی بودند که از نوشته‌های کمکی‌ام به طور هنرمندانه استفاده کرده و برای خودشان منبع درآمد درست می‌کردند اما وقتی به این مطلب پی بردند که در شبکه‌ی من قربانی‌های دیگر هم گرفتار هستند، احساس ناامنی می‌کردند. این گروه هرچه بیشتر از کارها استفاده می‌کردند به همان اندازه هم احتمال سقوط‌شان زیاد بود و درست همان‌قدر هم از آبروریزی می‌ترسیدند. از این‌که کمک‌شان می‌کردم شرمنده بودند و برای‌شان شرم‌آور بود که فریب مرا بخورند و همه‌ی این‌ها طبیعی بود اما از طرفی ظریف‌ترین تار ابریشمی، آن‌ها را برای خرید به خود جلب می‌کرد.»