کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ نشر آوانامه

صدای آن‌که دغدغه‌ی ایران دارد

«محمد فاضلی» جامعه‎‌شناس ایرانی است که سال ۱۳۵۳ در اراک متولد شده. تحصیلات دانشگاهی او با رشته‌ی مهندسی صنایع و از دانشگاه صنعتی امیرکبیر آغاز شد و با رشته‌ی جامعه‌شناسی و دریافت مدرک دکترا از دانشگاه تربیت مدرس ادامه یافت. دکتر فاضلی کارنامه‌ی پرباری هم از منظر آکادمیک و هم از نظر سیاسی دارد. او چهار سال در دانشگاه مازندران استادیار بوده و بیش از پنج سال سابقه‌ی عضویت در هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی را دارد. در سبقه‌ی سیاسی او نیز مشاوره‌ی وزیر نیرو و ریاست مرکز امور اجتماعی منابع آب به چشم می‌خورد. فاضلی در وزارت نیرو، عهده‌دار سمت مشاور برنامه‌ریزی راهبردی و توسعه‌ی پایدار بود و علاوه بر این‌ها، چهار سال هم مدیر مطالعات سیاست‌گذاری عمومی بود. عمده‌ی تحقیقات دکتر فاضلی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی و به‌ویژه زیرشاخه‌های شهری، سیاسی و علم صورت گرفته و آثاری را هم در این راستا ترجمه یا تألیف کرده است. «ایران، بر لبه‌ی تیغ»، «شهر، حمل‌ونقل و زندگی روزمره»، «بنیان‌های ساختاری تحکیم دموکراسی»، «جامعه‌شناسی علم و انجمن‌های علمی»، «جامعه‌شناسی مصرف موسیقی»، «ارزیابی تأثیرات اجتماعی»، «جامعه‌ی ایرانی و اخلاق اجتماعی» با همراهی «فرناز سربندی»، «مصرف و سبک زندگی» و «ارزیابی تأثیرات اجتماعی» آثار تألیفی دکتر فاضلی هستند و «روش تطبیقی فراسوی راهبردی کمی و کیفی»، «دام‌های اجتماعی و مسئله‌ی اعتماد» و «سیاست در بستر زمان» کتاب‌های هستند که او به فارسی برگردانده. علاوه بر این‌ها، محمد فاضلی در پادکستی به نام «دغدغه‌ی ایران»، مسائل و پدیده‌های گوناگون را از منظر جامعه‌شناختی بررسی می‌کند.

راهنمای عبور امن از برهه‌ی حساس کنونی

«ایران، بر لبه‌ی تیغ» حاصل نزدیک به پانزده سال تأمل، پژوهش و تحریر محمد فاضلی درباره‌ی ابعاد مختلف جامعه، سیاست، دولت و آینده‌ی ایران و خصوصاً نحوه‌ی حکم‌رانی در ایران است. از این رو، طیف گسترده‌ای از موضوعات را در بر می‌گیرد که با وجود تنوع‌شان، در چارچوبی واحد و منسجم گنجیده‌اند. نویسنده نسبت به رویدادهای جاری جامعه‌اش از منظری جامعه‌شناسانه واکنش نشان داده است. تمام مقالات کتاب، رویکردی فعال و مشارکت‌جو در قبال وقایع، انتقادی نسبت به قدرت سیاسی، هشداردهنده در مورد روندهای نادرست و در عین حال، مشفقانه و امیدوار به پیش‌برد اصلاحات از مسیرهای کم‌هزینه، مسالمت‌آمیز و خشونت‌پرهیز به چشم می‌خورد. مقالات این کتاب بین سال‌های ۱۳۸۷ و سال انتشار کتاب یعنی ۱۳۹۹ نوشته شده‌اند. محمد فاضلی در این کتاب کوشیده با نگاهی بیم‌ناک و امیدوار، واقع‌بین و به دور از توهم یا سیاه‌بینی ناشی از صعوبت امروز به آینده بنگرد. او بر این باور است که ما در وضعیتی تناقض‌آمیز و طاقت‌فرسا زندگی می‌کنیم و نیز نسلی هستیم که بر لبه‌ی تیغ راه می‌رویم و زمانه‎‌ای خاص را تجربه می‌کنیم که این بار به‌واقع «برهه‌ای حساس» است. برای عبور امن از این دوران، بایسته‌هایی وجود دارد که دکتر فاضلی تلاش کرده شرحی مختصر و ساده از آن‌ها ارائه دهم.

گفتارهای جامعه‌شناسیِ سیاسی و سیاست عمومی

ایران، بر لبه‌ی تیغ از سه بخش تشکیل شده است که به‌ترتیب، وجوهی از چیستی ایرانیان و مسائل‌شان، حکومت و حکم‌رانی و نیز آینده‌ی ایران در آن‌ها بررسی می‌شود. بخش اول را می‌توان پاسخی دانست به سؤال‌هایی از این قرار: ایران چگونه جایی است؟ چه مسائلی پیش روی این جامعه قرار دارد؟ اصلاح‌جویی در چنین محیطی به چه معناست؟ و ایرانیان چگونه مردمانی هستند؟ نویسنده در پاسخ به این پرسش‌ها طی نُه گفتار استدلال کرده که در کشور ما مشکلات مختلف هم‌آیند هستند؛ یعنی چندین معضل در عرصه‌های مختلف و عمدتاً با ریشه‌ای واحد که نقایص حکم‌رانی است، به تدریج پدید آمده و انباشته شده‌اند. به این ترتیب، بخش اول تصویری از پیچیدگی و بدخیمی مسائل ایران، اثرات مخرب این وضعیت و حل‌نشده باقی ماندن معضلات و نیز هم‌آیندی آن‌ها بر ناآرامی و ناامیدی جامعه ارائه می‌کند. بخش دوم با عنوان «حکومت و حکم‌رانی» بیانگر نگاه نویسنده به شیوه‌ی برخورد درست با مسائل جامعه‌ی ما است. در این مسیر، دکتر فاضلی تنها روی بعضی از نقصان‌های جدی حکم‌رانی دست گذاشته است. بخش سوم «به سوی آینده» نام دارد و نگاهی است هم بیم‌ناک و هم امیدوار نسبت به آتیه‌ی ایران؛ ترس‌هایی که واقعی هستند و امیدهایی که متأسفانه از آرزوها برمی‌آیند. ما به رغم تاریخ چند هزار ساله و ایستاده بر شانه‌ی تاریخ و برخورداری از عمده‌ی ملزومات مادی و معنوی ضروری برای نیل به وضعیتی شایسته، در دشوارترین سختی‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و بین‌المللی به سر می‌بریم. همین، ضرورت مطالعه‌ی اثری چون «ایران، بر لبه‌ی تیغ» را نمایان می‌کند؛ کتابی که در کنار ترسیم دقیق تصویری از وضعیت ایران، هم چاره‌جویی می‌کند و می‌تواند بسیاری از سؤالات بی‌شمار هم‌وطنان را پاسخ گوید.

کتاب صوتی ایران، بر لبه‌ی تیغ

نشر صوتی آوانامه با همکاری «انتشارات روزنه» نسخه‌ی صوتی کتاب «ایران، بر لبه‌ی تیغ» اثر «محمد فاضلی» را با صدای «مهدی صفری» تولید و منتشر کرده است. لازم به ذکر است که نویسنده‌ی اثر، گویندگی مقدمه‌ی کتاب را نیز خود بر عهده داشته است.