اندیشۀ سیاسی، یکی از وجوه اصلی حیات فکری مسلمانان و فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی است، که با وجود اهمیت و گستردگی آن، مطالعه و بررسی و تأمل دربارۀ تاریخ آن، پیشینۀ چندانی ندارد. شناسایی این حوزۀ مطالعاتی، نخستین بار توسط شرقشناسان صورت گرفت و روزنتال با نگارش کتاب «اندیشههای سیاسی در دوران میانه اسلامی» بر همگان پیشی جست. پس از آن نیز پژوهش در این باره همواره تداوم یافته و زوایای نامکشوف آن به تدریج روشن و امکان نگارش تاریخ آن، بیش از پیش فراهم شده است. پژوهش حاضر، در صدد است تا با بهرهمندی از ادبیاتِ فراهم شده در این حوزه، ماجرای تحول فکر سیاسی در سدههای نخست اسلام را ترسیم کرده و اثری برای مطالعۀ دانشجویان علاقهمند به این حوزۀ مطالعاتی فراهم آورد.