کتاب اسلام سیاسی در ایران نشر دانشگاه مفید

اسلام سیاسی به آن دسته از جریان‌های اسلامی گفته می‌شود که به ضرورت تأسیس حکومت اسلامی باور دارند. هواداران اسلام سیاسی بر این باورند که اسلام دارای نظریه‌ای جامع درباره دولت و سیاست است. اینان از مفهوم‌ها و تعبیرهای اسلامی برای تبیین و توضیح وضعیت موجود جامعه‌های اسلامی استفاده می‌کنند و بازگشت به اسلام را برای درمان آسیب‌ها و بحران‌های جامعه معاصر خواستارند. اسلام سیاسی تشکیل حکومت اسلامی را مقدمه‌ای ضروری برای ایجاد جامعه‌ای سراسر اسلامی تلقی می‌کند و چنین حکومتی را مناسب‌ترین شکل حکومت در جامعه‌های مسلمان دانسته و آن را از تمامی مفاسد و نواقص حکومت‌های موجود برکنار می‌بیند. اسلام سیاسی از مهم‌ترین جریان‌های اسلامی در جامعه‌های اسلامی به‌شمار می‌آید، ولی به جز در مورد ایران، اسلام‌گرایان نتوانسته‌اند حکومتی قدرت‌مند و مبتنی بر آموزه‌های اسلام سیاسی بنا کنند. اسلام سیاسی ایرانی بر مذهب شیعه به‌عنوان دال برتر هویت ایرانی و سامان‌دهندۀ اصلی حیات سیاسی و اجتماعی جامعه تأکید می‌کند و از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ به بعد، مدیریت جامعۀ ایرانی را در اختیار داشته است. بنابراین، اسلام سیاسی ایرانی را می‌توان موفق‌ترین تجربۀ عینیت‌یافتۀ گفتمان اسلام سیاسی در جهان اسلام به‌شمار آورد و جامعۀ ایرانی نیز تنها جامعه‌ای است که در یک فرایند کم و بیش طولانی تاریخی بر اساس اسلام سیاسی سامان‌دهی و مدیریت شده است. ازاین‌رو کامیابی و یا ناکامی این الگو بر سرنوشت جامعۀ ایرانی و اسلام سیاسی در جهان اسلام تأثیری فراوان برجای خواهد گذاشت. هدف این کتاب بررسی فرایند پیدایش و استقرار اسلام سیاسی در ایران و چالش‌های فراروی آن است. در این راستا کوشش شده است تا با استفاده از نظریه‌های گفتمانی، روند شکل‌گیری، غیریت‌سازی‌ها، هژمونی و چالش‌های اسلام سیاسی در ایران را بررسی کرده و به امکان‌ها و محدودیت‌های آن اشاره کند. در تدوین این کتاب از راهنمایی‌ها و مشاوره‌های بسیاری از استادان و دوستان ارجمندم بهره بردم و خود را وام‌دار منت آنان می‌دانم. استاد فرهیخته‌ام جناب آقای دکتر داود فیرحی همۀ فصل‌های کتاب را با دقت خواندند و رهنمودهایی راهگشا ارائه دادند. استادان گرامی‌ام آقایان دکتر محمدرضا تاجیک، دکتر حمید احمدی، دکتر علیرضا صدرا، دکتر حسین بشیریه، دکتر حسین سیف‌زاده، دکتر محسن خلیجی و دکتر عباس منوچهری تذکرها و نکته‌هایی ارزشمند را گوشزد کردند. دوستان عزیزم دکتر غلامرضا بهروزلک و دکتر علی‌اصغر سلطانی این کتاب را مطالعه کرده و نکته‌های بسیاری را به من یادآوری نمودند. همکاران فرهیخته‌ام در گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید، آقایان دکتر سیدصادق حقیقت، دکتر سیدعلی میرموسوی، دکتر محمود شفیعی، دکتر عبدالقیوم سجادی و دکتر محمد مهدی مجاهدی نیز بر من منت نهاده و از راهنمایی و مشاوره‌ دریغ نداشتند. از همۀ این عزیزان تشکر می‌کنم و امیدوارم کاستی‌های این کتاب را بر من ببخشایند. همچنین در اینجا وظیفه خود می‌دانم از مسئولان محترم دانشگاه مفید و به‌ویژه از جناب حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل میبدی، مسئول انتشارات این دانشگاه، که زحمت انتشار این اثر را پذیرفتند تشکر کرده و از همۀ آنان به دلیل کاستی‌های این کتاب عذرخواهی کنم. سیدمحمدعلی حسینی‌زاده