کتاب جان راولز از نگاه مایکل سندل نشر دانشگاه مفید

عدالت چه معنایی دارد؟ محتوای عدالت از چه منبعی قابل کسب است؟ چه جامعه‌ای را می‌توان عادل نامید؟ مردمان عادل چه ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارند؟ مهم‌ترین دغدغۀ رهبران سیاسی عادل چیست؟ رابطۀ میان شهروندان و حاکمان و حقوق و وظایف آنها نسبت به یکدیگر در یک جامعۀ عادل چگونه است؟ تلاش برای یافتن پاسخی شایسته برای پرسش‌هایی از این دست، یکی از دغدغه‌های مهم اندیشمندانی بوده است که در طول تاریخ در اندیشۀ ترسیم یک جامعۀ آرمانی بوده‌اند. شناخت دقیق و نقادانۀ پاسخ‌هایی که متفکران مکاتب مختلف حوزۀ فلسفۀ سیاسی برای این پرسش‌ها یافته‌اند، برای دانشجویان و علاقه‌مندان تحقیق و پژوهش در این رشته ضروری است و کاربست گونۀ بومی ‌سازی شده‌ای از بخش‌های قابل پذیرش این اندیشه‌ها می‌تواند در مسیر تحقق عدالت در ایران عزیز الهام‌بخش باشد. برماست که با نگاهی غیرمغرضانه و اندیشمندانه، نقاط ضعف و قوت مهم‌ترین اندیشه‌های مطرح شده در این حوزه را بشناسیم. پرواضح است که شناخت دقیق همۀ پاسخ‌‌هایی که به این پرسش‌های مهم ارائه شده است، در این دفتر نمی‌گنجد؛ از این‌رو بر اساس معیارهای جذابیت، اهمیت، تازگی و کمبود منابع جامع در موضوع شناخت اندیشه‌های ایجابی و موضع انتقادی مایکل سندل در برابر اندیشه‌های جان راولز، مؤلفان کتاب پیش‌رو بررسی رویکرد این دو متفکر دربارۀ مضمون عدالت را برعهده گرفته‌اند. در زمینۀ موضوع این پژوهش، منبع جامع و مستقلی وجود ندارد. البته در برخی از کتاب‌های حوزۀ فلسفۀ سیاسی بسیار مختصر به رویکرد جماعت‌گرایانه سندل در نقد لیبرالیسم راولز اشاره‌هایی شده است؛ مثلاً کتاب اولویت دموکراسی بر فلسفه، اثر ریچارد رورتی که حاوی پاسخ به برخی نقدهای سندل بر انسان‌شناسی در نظر راولز است، به فارسی ترجمه شده است. همچنین گزیده‌ای از اندیشه‌های سندل، که در کتاب جامعه‌گرایان و نقد لیبرالیسم چاپ شده است، و نیز مقاله‌ای از وی که در کتاب لیبرالیسم و منتقدان آن آمده است، به فارسی برگردانده شده است. بااین‌وجود می‌توانیم بگوییم، هیچ یک از این تألیفات، نمی‌توانند همه یا حداقل بخش اعظمی از اندیشه‌های سندل را تبیین کنند؛ ازاین‌رو پژوهش در این موضوع در حوزۀ دانشگاهی مورد نیاز است و می‌تواند در شناخت یکی از جریان‌های اندیشۀ سیاسی معاصر به دانش‌پژوهان کمک کند. تردیدی نیست که این اثر دارای کاستی‌ها و نقص‌هایی است و چه بسا مسائلی وجود دارد که در این موضوع از دید مؤلفان این کتاب مغفول مانده است؛ با این وجود، هرآنچه در توان داشته‌ایم در بررسی و شناخت جامع این موضوع تلاش کرده‌ایم تا شاید این اثر بتواند به عنوان منبعی مناسب در این موضوع و البته هرچند ناچیز در عرصۀ پهناور تأمل فلسفی در اختیار علاقه‌مندان این حوزه قرار بگیرد. اگر این کتاب بتواند شناختی کلی دربارۀ چیستی عدالت در دو رویکرد متفاوت معاصر ارائه نماید و شوق شناخت بیشتر و دقیق‌تر را در خوانندگان خود ایجاد نماید، هدف مؤلفان محقق گردیده است. امید است که برآیند این تلاش بتواند به تحقق این هدف کمک نماید و قطره‌ای بسیار کوچک به سمت اقیانوس بی‌کران علم باشد. لازم به یادآوری است که محتوای این کتاب برگرفته از رسالۀ دورۀ دکتری خانم اکرم نوری‌زاده تحت عنوان بررسی و ارزیابی نقدهای مایکل سندل بر نظریۀ عدالت جان راولز با راهنمایی جناب آقای دکتر یوسف شاقول دانشیار و عضو محترم هیئت علمی گروه فلسفۀ دانشگاه اصفهان است. در پایان بر خود فرض می‌دانیم، از انتشارات دانشگاه مفید که در چاپ این اثر همکاری نموده‌ است، صمیمانه تشکر و قدردانی نماییم. همچنین مراتب سپاس خود را نسبت به معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان که مجوز چاپ و انتشارات این اثر را صادر نمودند، ابراز می‌داریم. واپسین سخن شکر و سپاس از خداوندی است که توفیق شایستگی تلاش، تحصیل و پوییدن راه علم را به ما عطا فرمود و خانواده و معلمانی نیکو بر ما ارزانی داشت تا به لطف مهربانی‌ها و حمایت‌های بی‌دریغشان راه علم‌آموزی بر ما هموار گردد.