شاهزاده و گدا، رمانی تاریخی نوشته مارک تواین، نویسنده آمریکایی است. این اثر کلاسیک و جاودانه در سال ۱۸۸۱ میلادی نگارش شده است. کتاب، داستان ادوارد ششم و تام کانتی را بیان میکند که یکی ولیعهد انگلستان و دیگری گدایی بیش نیست. دست تقدیر به واسطه چهرههای آنها که بسیار شبیه هم است، این دو را بر جای یکدیگر مینشاند و هر کدام از آنها زندگی دیگری را تجربه میکند.
این رمان، نابرابریهای طبقاتی و سیستم قضایی ناعادلانه انگلستان را در زمان خاندان تئودورها نشان میدهد. نویسنده شوخ و بذله گوی آمریکایی، هزاران کنایات و استعارات پرمغز و پرمعنی به کار برده و نه تنها صحنههای تاریکی از تاریخ قرن شانزدهم ملت انگلیس را روشن ساخته، بلکه زشتیها و پلیدیهای اجتماع خود را نیز در این آینه صاف و روشن به خوانندگان نشان داده است.