کتاب ناخودآگاه استتیک نشر انتشارات ناهید

بدیل نگرش مطرح در اینجا، مستلزم قصد برگرداندن مسائل فروید علیه خودش برای طرح این سؤال نیست که به‌طور مثال، چرا او به موسای میکل‌آنژ یا به نوشته‌ی خاصی از دفترچه‌های لئوناردو علاقه‌مند بوده است. اعضای حرفه‌ی تحلیلی قبلاً شرایط همسان‌پنداری پدر روانکاوی با نگهبان الواح شریعت، یا ورود اغتشاش او بین کایت و کرکس را توضیح دادند. روانکاوی فروید مد نظرم نیست و دل‌مشغول آن روشی نیستم که طبق آن چهره‌های ادبی و هنری گزینشی او با رمانس تحلیلی جفت‌وجور شده است. دغدغه‌ی خاطر من این مسأله است که این چهره‌ها در خدمت اثبات چه چیزی هستند و چه ساختارهایی موجب اقامه‌ی این دلیل می‌شوند. آنچه این چهره‌ها در سطحی وسیع در صدد اثبات آن هستند عبارت از این است که معنا در چیزی است که گویا معنایی ندارد، در بدیهیات امری مبهم یا در جزئیات نامربوط رگه‌ای از فکر به چشم می‌خورد. این چهره‌ها در حکم کارمایه‌هایی نیستند که صورت‌بندی‌های فرهنگی را بر تفسیر تحلیلی اعمال می‌کنند. آن‌ها بر وجود رابطه‌ی خاصی بین تفکر و ناتفکر شهادت می‌دهند، روشی خاص که مطابق با آن تفکر را در بطن مادیت حسی، معنا را در دل امر بی‌معنا، و عنصر غیرارادی را در بطن تفکر خودآگاه احضار می‌کند. به‌طور خلاصه، دکتر فروید مفسر وقایع «بی‌اهمیت» طردشده از جانب همکاران پوزیتیویست، از این رو می‌تواند «این نمونه‌ها» را در کار خود به کار بندد که آن‌ها خود مأخوذ از ناخودآگاهی خاص هستند. به عبارت دیگر: اگر برای فروید مقدور بود که نظریه‌ی روانکاوانه‌ی ناخودآگاه را صورت‌بندی کند، بدین خاطر است که روش ناخودآگاهانه‌ی تفکر را قبلاً بیرون از حوزه‌ی کلینیکی می‌شناختند. به معنای دقیق، حوزه‌ی آثار هنری و ادبیات می‌تواند به عنوان جایگاه ویژه‌ای شناخته شود که «ناخودآگاه» فعال است. تحقیق من مبتنی بر شیوه‌ای است که نظریه فرویدی در این صورت‌بندی از قبل موجود «تفکر ناخودآگاه» نضج گرفته، در ایده‌ی ارتباط بین تفکر و ناتفکر که بدوا در عرصه‌ی آنچه به استتیک موسوم شد، تشکل و توسعه یافته است. بنابراین مطالعات «استتیک» فرویدی را به عنوان تبیین صورت‌بندی تفکر تحلیلی در افق تفکر استتیک تفسیر خواهم کرد.