کتاب چهار میثاق نشر حکمت شادان

شاید در وهلۀ نخست ترجمۀ مجدد کتابی که تا کنون ده‌ها بار با ترجمه‌ها و ویرایش‌های متفاوت چاپ و منتشر شده است چندان عاقلانه نباشد. اما زمانیکه برای اوّلین بار نسخۀ اصلی این کتاب را مطالعه کردم، به تدریج و حین تأمل در گسترۀ آموزه‌هایش و البته بررسی قریب به اتفاق ترجمه‌های منتشر شده، دلایلی موجز یافتم که باز نشر آن را توجیه می‌نمود. کتاب چهار میثاق می‌گوید احتمالاً برای شمار زیادی از ما اتفاق افتاده است هر از چندگاهی دربارۀ رخدادهای روزمرۀ پیرامون خویش کمی بیاندیشیم. به آنچه گفته‌ایم و شنیده‌ایم، به عملکردمان در کنش و واکنش نسبت به دیگران و نیز به نحوه برخورد آنها در مواجهه با خودمان و خلاصه به هر رویدادی که در آن بطور مستقیم یا غیرمستقیم نقش داشته‌ایم و یا حتی نداشته‌ایم. شوربختانه شخصاً معتقدم به ندرت اتفاق می‌افتد پس از این تعقیب و گریز ذهنی و پرچالش قادر باشیم بطور منطقی و عادلانه مسائل را تحلیل کرده و نکات مثبت و منفی نهفته در آنها را با رعایت انصاف و به‌دور از حبّ و بغض شناسایی و نتایجی استخراج نماییم که برایمان مفید و سازنده باشد. متأسفانه آنچه در عوض اتفاق می‌افتد به هیچ‌وجه اینگونه نیست. احساسات و برداشتهای منفی بی‌شماری تمام وجودمان را فرا می‌گیرد. بدگویی و غیبت کردن، خود را همیشه محق دانستن و تمامی کاسه کوزه‌ها را سر این و آن شکستن، از زیر بار مسؤولیت شانه خالی کردن، همه چیز را به خویش ربط دادن و دخالت در اموری که حتی کوچک‌ترین ارتباطی به ما ندارد و از همه بدتر قضاوت کردن از روی تعصب و عاری از هرگونه عدالت و رعایت مساوات و البته صدها و شاید هزاران واکنش منفی دیگر. پرواضح است زمانیکه چنین جنگی درمی‌گیرد حاصلی جز خستگی، بی‌حوصله‌گی، عصبانیت و انواع ناراحتی‌های روحی و روانی دیگر برایمان نخواهد داشت به نحوی که در تمامی ساعات روز دیگر انرژی یا توانی برای انجام درست و باکیفیت کارها نخواهیم داشت و به جای داشتن خوابی آرام تا صبح به خود می‌پیچیم و با زمین و زمان می‌جنگیم و به همۀ دنیا بد و بیراه می‌گوییم. اي کاش ميدانستيم آنچه را که در اين نبردهاي بيپايان و نافرجام هزينه ميکنيم باارزشترين و گرانبهاترين عطية الهي يا همان نعمت «حضور در هستي». با اندکی غور در تاریخ درمی‌یابیم بشر همواره در جستجوی راهی به سوی آزادی درونی و رهایی از عقاید و باورهای دگم و متعصبانه‌ای است که سالیان سال همچون زنجیر به دست و پایش بسته شده و روح و روانش را به اسارت گرفته است. گاهی از طریق خلق ایدئولوژی‌های به ظاهر جهان‌شمول به کمک ایسم‌های روشنفکرمآبانه و خوش رنگ و لعاب قرن بیستمی و در جایی دیگر با ظهور قرائت‌های خشک از دین و مذهب مانند آنچه داعش مدعی آن است و البته در هیچکدام نه تنها مطلوب ثابت نشد بلکه این بشر بود که هر روز بیشتر از دیروز در جهانی پر هرج و مرج غرق در جهل و ترس و تباهی به تنهایی رها شد فرسنگ‌ها دور از آن فردای اتوپیایی که در انتظارش نشسته بود. اما بودند اندیشمندانی که با آموزه‌ها و کلام پرمغز و دل‌نشینشان به دور از جار و جنجال، راه و رسم رهایی از زندان باورهای ذهنی دگماتیک را هنرمندانه به تصویر کشیده‌اند. آنها به اساسی‌ترین عاملی که برای نِیل به این دگرگونی نقشی حیاتی برعهده دارد اشاره کرده‌اند و در خصوص آن فراوان نوشته‌اند. آن عامل چیزی نیست جز خود «انسان».