کتاب ایده ها و ایدئولوژی های سیاسی نشر نی

این کتاب با هدف نشان‌دادن عرصه و ماهیت بحث سیاسی در به‌اصطلاح سنت غرب طی ۳۰۰۰ سال یا بیش‌تر از آن طرح‌ریزی شده است و در‌نظر ندارد یک موضوع را مورد بررسی تخصصی قرار دهد یا ادعا نمی‌کند همه‌ی موضوع‌ها را گذرا می‌سنجد، بلکه مانند بسیاری از نوشته‌های همانند، برداشتی است گزینشی از آن‌چه نویسنده یکی از چند جریان بزرگ اندیشه و ایدئولوژی‌های سیاسی می‌داند. منظور از «بزرگ» هم اندیشه‌هایی است که از‌لحاظ تاریخی اثرگذار بوده‌اند و هم آن‌هایی که از‌لحاظ توان تحلیلی اهمیت داشته‌اند. برخی گرایش‌ها از‌لحاظ تاریخی و تحلیلی اهمیت داشته‌اند برخی دیگر فقط از یک جهت عمده. حتا در‌مورد مسائل بررسی‌شده، نویسنده کاملاً از کنار گذاشته‌ها، ابهامات و دیگر کمبودها، برخی به‌سبب رعایت حجم کتاب ــ که در حال حاضر یک‌سوم دست‌نوشته‌هاست‌ــ آگاه است. هر نویسنده‌ی جسوری هم که چنین کتابی فراهم آورد از محدودیت‌های زبان در تبادل اندیشه آگاه است: در‌اصل، بیان هرجمله‌ای با اعتقاد به این‌که کسی که می‌خواهد آن را بخواند، باید به‌خوبی بتواند بخواند، کار دشواری است. این کتاب، اندیشه‌ها را پاسخی به بحران‌ها و تحولات تاریخی و هم شکل‌دهنده‌ی آن‌ها می‌داند. افزون‌بر آن، ممکن است سوگیری‌های فرهنگی و منافع طبقاتی ــ واقعیت مورد تأکید به‌اصطلاح جامعه‌شناسی شناخت‌ــ از این حدود فراتر روند و به بخشی از «واقعیت» دست یابند، اما نظام‌های فکری را اغلب به‌شدت مشروط و به‌دقت تعیین حدود کرده‌اند. خود ماهیت واقعیت سیاسی هم یک مسئله است و مسئله‌ای که از برخی جهات معین، احتمالاً امروزه هیچ راه‌حل نزدیک‌تر و بهتری از گذشته‌ی زمان ارسطو ندارد. اندیشه‌های سیاسی هم که از اول تا آخر کتاب مورد نظر قرار گرفته‌اند باید با توجه به زندگینامه‌ی اندیشمند از دیدگاه‌های تاریخ، فلسفه و علم مورد بررسی قرار گیرند؛ برای درک و فهم پیشینه و زمینه، کاربردها، تأثیرات و نقدها و انتقادها هیچ رمز جادویی وجود ندارد. وقتی گرایش‌های عمده‌ی اندیشه‌ی سیاسی به‌طور کلی مورد سنجش قرار می‌گیرد، الگوهای کلی خاصی جلوه‌گر می‌شوند. برخی از این الگوها تقریباً از همان آغاز تا امروز پافشاری می‌کنند. از آن جمله استمرار اساسی چارچوب‌های فکر: ماهیت سه‌جنبه‌ای تجربه‌ی جمعی ــ پیشاسیاسی، سیاسی، و پساسیاسی‌ــ را می‌توان نمونه آورد. الگوهای دیگر به‌ویژه از‌لحاظ دوره و زمان مشخص‌ترند. اگرچه این دوره‌ها را (مثل همه‌ی دوره‌بندی‌های تاریخ) افراد تعیین کرده‌اند اما در‌اصل به اختیار نیستند. از دیدگاه بررسی اندیشه‌ی سیاسی، چهار دوره مورد نظر است و در این کتاب به هر‌یک از آن‌ها بخشی اختصاص یافته است. برخی از الگو‌های تعیین‌کننده و مهم هر دوره بررسی در مقدمه‌ی هر بخش گنجانیده شده است، و فصل‌های هر بخشی جزئیات را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند. لازم می‌دانم بگویم کتابی از این نوع فقط می‌تواند پیشنهاد‌دهنده باشد. پژوهنده‌ی جویای اندیشه‌های سیاسی و ایدئولوژی‌های سیاسی می‌تواند از آن به‌مثابه نقطه‌ی آغاز بررسی، نقد و بحث استفاده کند.