کتاب صوتی دانشنامه فلسفه استنفورد، هگل نشر آوانامه

کتاب «هگل» برگزیده‌ای از مقالات دانش‌نامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد است که به کوشش «پل ردینگ» گردآوری و تالیف شده است. این کتاب شرحی از زندگی شخصی و افکار و اندیشه‌های هگل، فیلسوف آلمانی است. کتاب دانش‌نامه فلسفه استنفورد، هگل با ترجمه‌ی «محمد مهدی اردبیلی» در سال 93 در انتشارات ققنوس منتشر شده و انتشارات آوانامه نسخه‌ی صوتی آن را با صدای «آرمان سلطان زاده» منتشر کرده است.

مروری بر فصل‌های کتاب صوتی هگل

فصل اول، زندگی، آثار و تاثیرات: این فصل درباره‌ی دوران ابتدایی زندگی هگل و ورد او به دانشگاه است، جایی که با شلینگ و فیشته همراه می‌شود، اندیشه‌های‌اش را سروسامان می‌دهد و آثاری می‌نویسند که تاثیرش تا همین امروز، همچنان به همان قدرت و قوت باقی مانده است.

فصل دوم، فلسفه‌ی هگل: بیان هگل درباره‌ی ماهیت فلسفه، تنشی سرشت‌نما را در رهیافت‌ فلسفی او، به‌ویژه در رهیافت‌اش نسبت به ماهیت و حدود شناخت بشری نشان می‌دهد. این فصل نگاه دقیق‌تری به فلسفه از دیدگاه هگل دارد.

فصل سوم، آثار هگل: در این فصل کتاب‌ها و آثار هگل مانند پدیدار شناسی روح، علمِ منطق، و فلسفه‌ی حق با جزییات کافی و جامع معرفی می‌شوند.

درباره کتاب صوتی هگل

هگل به همراه فیشه و شلینگ، به دوره‌ی ایدئالیسم آلمانی در دهه‌های پس از کانت تعلق دارد. او به عنوان نظام‌مندترین ایدئالیست پساکانتی در سراسر آثار منتشر شده‌ی مکتوب‌ و درس‌گفتار‌های‌اش کوشید تا نوعی هستی‌شناسی فراگیر و نظام‌مند را از منظری «منطقی» شرح و بسط دهد. شاید هکل بیش از همه به دلیل شرح غایت‌انگارانه‌اش از تاریخ مشهور باشد، همان شرحی که بعدها مارکس آن را برگزید و «وارونه ساخت»، یعنی آن را به نظریه‌ای ماده‌گرایانه مبدل کرد که براساس آن پیشرفت تاریخی به کمونیسم منتهی خواهد شد. در بیشتر طولِ قرن بیستم وجه «منطقی» اندیشه‌ی هگل تا حد زیادی نادیده گرفته شده است، اما فلسفه‌ی سیاسی و اجتماهی او همچنان مورد توجه و حمایت بوده است. با این همه، از دهه‌ی 1970 میلادی به بعد، درجه‌ای از توجه فلسفی عام‌تر نسبت به اندیشه‌ی نظام‌مند هگل هم از نو آغاز شده است.

کتاب صوتی هگل براساس مقالات دانش‌نامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد نوشته شده است. این دانش‌نامه‌، حاصل طرحی است که در سال 1995 در دانشگاه استنفورد آغاز شده و همچنان ادامه دارد. متن کامل تمام مقالات این دانش‌نامه در اینترنت به صورت رایگان و به آسانی در دسترس خوانندگان قرار گرفته است. در این دانش‌نامه‌ی آنلاین، مطالب متنوعی درباره‌ی موضوعات مختلف وجود دارد، که برخی از آن‌ها بسیار طولانی و جامع هستند. دانشنامه‌ی فلسفه استنفورد پیوندی فراگیر میان فضای دانشگاهی و عرصه‌ی عمومی برقرار کرده است. این پایگاه اینترنتی توانسته مرجع موثق و قابل اعتمادی برای محققان، دانشجویان و علاقه‌مندان باشد. انتشار تدریجی این دانشنامه به زبان فارسی و فراهم کردن تمام مطالب آن به زبان فارسی، کاری عظیم و دشوار است. به همین دلیل مدخل‌های این دانش‌نامه جداگانه انتخاب و ترجمه می‌شوند.

در بخشی از کتاب صوتی هگل می‌شنویم

با توجه به آن فهمی از هگل که در زمان پیدایش فلسفه‌ی تحلیلی رواج داشت، همراه با این واقعیت که فلاسفه‌ی تحلیلی متقدم دقیقا علیه «هگل‌گرایی»ای که آن چنان فهم می‌شد شوریده بودند، «هگلی» که در بحث‌های فلسفه تحلیلی با او مواجه می‌شدند. اغلب هگلی است که برحسب متافیزیکی-دینی نسبت به خداوند در مقام «روح مطلق» عرضه می‌کند. در مقام واقعیت بنیادینی که تنها می‌توانیم از طریق فرایندهای فکری محض آن را بشناسیم. در یک کلام، فلسفه هگل نمونه‌ی آن نوع متافیزیک پیشانقدی یا «جزمی» تلقی می‌شود که کانت در نقد عقل محض علیه آن موضع‌گیری کرده بود. و نوعی بازگشت به برداشتی دین‌مدارانه‌تر از فلسفه محسوب می‌شود که کانت با آن مخالفت کرده بود.

شواهد بسیاری می‌توان در نوشته‌های هگل یافت که از قرار معلوم موّید این دیدگاه‌اند. در مطالعه‌ی درس‌گفتارهایی که هگل طی دوران حضورش در برلین ایراد کرد. به ادعاهایی از این قبیل برمی‌خوریم که فلسفه «هیچ موضوعی جز خدا ندارد و بنابراین، ذاتا الهیات عقلانی است». در حقیقت اغلب به نظر می‌رسد که هگل به تصویرپردازی‌ای سازگار با انواع تصورات نوافلاطونی از عالم متوسل می‌شود که در عرفان مسیحی به ویژه در دولت‌های آلمان در اوایل دوران مدرن، رایج بودند. بر این اساس، خصوصیت منحصربه‌فرد ایدئالیسم هگلی در این رأی وی نهفته است که ذهن خداوند تنها به‌واسطه‌ی جزئیت یافتن در اذهان مخلوقات مادی متناهی‌اش فعلیت می‌یابد. بنابراین ما با آگاهی‌مان از خداوند، به نحوی از انحا به تحقق خودآگاهی خود او و بدین وسیله، به کمال یافتن خود او یاری می‌رسانیم.