کتاب ایلیاد نشر مرکز

نقد و بررسی کتاب ایلیاد

ایلیاد، سروده‌ی شاعر نابینا، هومر، یکی از کهن‌ترین و مشهورترین حماسه‌های جهان است که قدمت آن به قرن هشتم پیش از میلاد مسیح می‌رسد. این منظومه حماسی به زبان یونانی باستان سروده شده و در قالب 24 سرود، داستانی پرشور از نبرد، غیرت، عشق و سرنوشت را روایت می‌کند. ایلیاد بر بخشی از جنگ ده ساله بین یونانی‌ها و ترواها تمرکز دارد و وقایع 51 روز از این نبرد را به تصویر می‌کشد. ایلیاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات جهان شناخته می‌شود. این حماسه‌ی حماسی، تصویری زنده از دنیای یونان باستان، فرهنگ، ارزش‌ها و باورهای آن مردم ارائه می‌دهد. ایلیاد همچنین به لحاظ ادبی اثری بسیار غنی و پرمایه است. زبان هومر، شاعر این اثر، بسیار زیبا و فاخر است و او با استفاده از تشبیهات، استعارات و دیگر آرایه‌های ادبی، داستان را به شکلی گیرا و جذاب روایت می‌کند. ایلیاد از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است. نخستین ترجمهٔ ایلیاد از سعید نفیسی به همت شرکت بنگاه ترجمه و نشر کتاب در سال ۱۳۳۳چاپ شده و سال‌ها تنها ترجمه از ایلیاد در زبان فارسی بود. دومین ترجمه از جلال‌الدین کزازی توسط نشر مرکز در سال ۱۳۶۸ منتشر شد که ترجمهٔ باستان‌گرایانه یا آرکائیک محسوب می‌شود. اما هر دو ترجمه در اتخاذ زبان ترجمه، وامدار ادبیات شاهنامه هستند. مطالعه‌ی ایلیاد، تجربه‌ای ارزشمند و لذت‌بخش است. اگر شما هم به خواندن داستان و رمان خارجی حوزه تاریخ علاقه دارید حتما به دسته‌بندی تاریخ فیدیبو سر بزنید.

هومر، شاعر نابینای حماسه‌سرا

هومر، شاعر و حماسه‌سرای یونان باستان، یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین شاعران تاریخ بشر است. با وجود اینکه اطلاعات دقیقی از زندگی او در دست نیست، اما دو اثر حماسی او، ایلیاد و ادیسه، او را به عنوان یکی از ستون‌های ادبیات غرب جاودانه کرده است. زادگاه و تاریخ دقیق تولد هومر نامشخص است. برخی معتقدند که او در قرن هشتم پیش از میلاد در جزیره خیوس در دریای اژه متولد شده است، در حالی که برخی دیگر شهر اسمیرنا (امروزی ازمیر در ترکیه) را زادگاه او می‌دانند. همچنین، تخمین‌ها برای تاریخ تولد او بین سال‌های 850 تا 750 پیش از میلاد مسیح متغیر است. یکی از مشهورترین روایات درباره هومر، نابینایی او است. برخی معتقدند که او از بدو تولد نابینا بوده و برخی دیگر نابینایی او را در اثر بیماری یا حادثه‌ای در دوران جوانی می‌دانند. با این حال، نابینایی هومر مانع از خلق آثار حماسی و ماندگارش نشد. دو حماسه‌ی ایلیاد و ادیسه، مهم‌ترین آثار هومر و از کهن‌ترین و مشهورترین حماسه‌های جهان به شمار می‌روند. این دو حماسه به زبان یونانی باستان سروده شده‌اند و هر دو از 24 سرود یا کتاب تشکیل شده‌اند.

چرا کتاب ایلیاد را بخوانیم

ایلیاد دریچه‌ای به سوی دنیای یونان باستان، فرهنگ، تاریخ، اساطیر و باورهای آن مردم می‌گشاید. با مطالعه‌ی این کتاب، با خدایان و الهه‌های یونان، جنگاوران شجاع، پادشاهان مقتدر و زنان فداکار آشنا می‌شوید و می‌توانید زندگی مردم آن دوران را از نزدیک لمس کنید. ایلیاد به لحاظ ادبی اثری بسیار غنی و پرمایه است. زبان هومر، شاعر این اثر، بسیار زیبا و فاخر است و او با استفاده از تشبیهات، استعارات و دیگر آرایه‌های ادبی، داستان را به شکلی گیرا و جذاب روایت می‌کند. ایلیاد داستانی پرشور از نبرد، عشق، فقدان، سرنوشت و اراده‌ی آزاد را روایت می‌کند. خشم آشیل، قوی‌ترین جنگجوی یونانی، و پیامدهای آن، محور اصلی داستان ایلیاد است. این داستان پر از فراز و نشیب و لحظات هیجان‌انگیز است که شما را مجذوب خود خواهد کرد. ایلیاد مفاهیم عمیق انسانی مانند شجاعت، غیرت، میهن‌پرستی، عشق، انتقام، دوستی و مرگ را به تصویر می‌کشد. ایلیاد نه تنها در زمان خود، بلکه در طول قرون متمادی، تأثیری عمیق بر ادبیات، هنر و فرهنگ غرب گذاشته است. شاعران، نویسندگان و هنرمندان بسیاری از ایلیاد الهام گرفته‌اند و آثار متعددی بر اساس این حماسه خلق شده است. ایلیاد همچنین نقشی مهم در شکل‌گیری هویت غربی ایفا کرده است و ارزش‌هایی مانند شجاعت، غیرت و میهن‌پرستی را ترویج می‌کند. این حماسه‌ی جاودان، داستانی از نبرد و پیروزی، عشق و فقدان، و سرنوشت و اراده‌ی آزاد را روایت می‌کند که در هر دورانی برای انسان‌ها جذاب و خواندنی است. مطالعه‌ی ایلیاد، سفری به دنیای باستان، سفری به سرزمین خدایان و انسان‌ها، سفری به قلب نبرد و عشق، سفری به اعماق وجود انسان است. مطالعه‌ی ایلیاد در عصر حاضر نیز همچنان می‌تواند آموزنده و لذت‌بخش باشد. این حماسه‌ی کهن، مفاهیم و مضامینی را به تصویر می‌کشد که در طول تاریخ بشر همواره مورد توجه بوده‌اند و به همین دلیل، خواندن آن در هر سنی می‌تواند لذت‌بخش و آموزنده باشد.

در بخشی از کتاب ایلیاد می‌خوانیم

بسرای، ای بَغْدُخت ! خشم آشیل پورِ پله را؛ آن خشم گُجسته و زیانبار را که تیره‌روزیهایی بیشمار برای آخاییان به بار آورد؛ روانهای راد و بخشنده انبوهی از قهرمانان را به نزدِ هادِس درافکند؛ و از پیکرهایشان سگان و تمامی مرغان را توشه ساخت ـ بدین سان، خواست زئوس به انجام می‌رسید ـ بی‌درنگ از آن زمانْباز که پورِ آتْره ، پادشاه جنگاوران و آشیل مینوی، در پیِ کشاکش و ستیزه‌شان، از یکدیگر جدایی گرفتند. کدامین خدای آنان را در آن ستیزه و ناهمداستانی درافکند؟ پورِ لاتون و زئوس، آپولون. او بود که خشماگین بر پادشاه، بیماریی گُجسته و مرگبار را در سپاه برانگیخت ودرگسترد و رزمندگان ازآن بیماری، یکی پس از دیگری، از پای درافتادند؛ این همه از آن بود که آتره‌ای شِرِیْسه، سرور کاهنان را خوار داشته و ناسزا گفته بود. راستی را، شریسه به سوی کشتیهای تندپوی آخاییان آمده بود؛ تا دخترش را از آنان به زر بازخرد. او سرْبهایی سترگ را، نهاده در دستان خویش، به همراه آورده بود. در آن هنگام، نوارهای باریک از فرازِ زرّینه چوگان سروری وی فروافتاده بود؛ نوارهایی که نشانه‌های آیینی آپولون است، خدایی که تیر او تا دورْجای راه می‌برد. او، به زاری و لابه‌کنان، با تمامی آخاییان، به ویژه با دو پورآتره که فرماندهان دسته‌های جنگاور بودند سخن گفته بود :

ـ ای پوران آتره‌ای و شما، ای دیگران! ای آخاییان که ساق‌بندهای زیبا دارید!

باشد که خدایان، آنان که در سراهای المپ کاشانه دارند، شما را توان آن بدهند که باروهای شهر پریام را فروریزید و به شادکامی و فرخنده‌روزی، به سراهایتان باز روید! نیز امیدم آن است که بتوانید دخت گرامی مرا از بند باز رهانید و تمامی این سرْبها را از من بستانید، به پاسِ پورِ زئوس، آپولون که تیر او تا دورْجای راه می‌برد!

آخاییان به یکبارگی آشکار داشتند که می‌باید پاسِ آن پیشوای دین و بزرگِ نیایشگران را نهاد و سرْبهای هنگفت و سترگش را ستاند. امّا این خواسته و عزم، به هیچ روی، دل آگاممنون پور آتره را خوش نیفتاد. سخت و درشت، شریسه را بازگردانید و خروشان و آتشینْخوی، در ستیزه با او، فرمود :

ـ چنان باد که دیگر تو را، ای پیرمرد! در کنار کشتیهایِ کاواک نبینم، چه مانندِ اکنون در کنارشان درنگ کنی، چه از این پس دیگر بار به کنارشان باز آیی! بهراس که چوگان زرّین و نوار باریک مینویت تو را به هیچ روی به کار نیاید. امّا دخترت! بدان که هرگز او را نخواهم رهانید؛ پیری او را پیش از آنکه برهانمش، در کاشانه ما، در آرگولید، بدور از میهن، آنگاه که پیشه‌ای را می‌ورزد و در بستر با من دمساز است، درخواهد یافت. پس برو؛ اگر بر آنی که همچنان تندرست و بی‌گزند به راه خویش بروی، مرا بر خود بر میانگیز و به خشم میاور.

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب ایلیاد

اگر شما هم به خواندن کتاب‌های داستان و رمان تاریخی خارجی علاقه دارید پیشنهاد می‌کنیم حتما کتاب‌های زیر را که در فیدیبو در دسترس هستند، مطالعه کنید.

ظلمت در نیمروز نویسنده آرتور کوستلر انتشارات ماهی

بانوی دام گستر نویسنده کیت کوئِن انتشارات البرز

بنیاد و امپراطوری نویسنده آیزاک آسیموف انتشارات کتابسرای تندیس