کتاب فرم در موسیقی بین‌المللی اثر علیرضا مشایخی نشر انتشارات سوره مهر

‌کتاب فرم در موسیقی بین‌المللی نوشته علی‌رضا مشایخی، آهنگساز صاحب‌ نام کشور، نگاهی تخصصی به مقوله فرم در موسیقی دارد. فرم در هنرهای مختلف، تعبیرهای متفاوتی دارد. فرم در بعضی از هنرها مانند شعر و موسیقی معادل واژه سبک و یا مکتب در زبان فارسی است و منظور از آن قالب و ساختار کلی یک اثر هنری مانند فرم سونات در موسیقی کلاسیک است. فرم در تعریفی دیگر به معنی تناسب و هماهنگی بخش‌های درونی یک اثر هنری مانند موسیقی، نقاشی و سایر هنرها است. به‌طورکلی، فرم دربرگیرنده نمایی از ایده موسیقایی و ساختار اجرایی آن است. فرم در موسیقی گاه به معنای عام و گاه به‌ صورت خاص استفاده می‌‌شود. فرم در معنای عام شامل سبک کلی موسیقی مانند سونات ‌فوگ و دیگر فرم‌ها می‌شود و در معنای خاص به سه عنصر تکرار تنوع و وحدت می‌پردازد.

در واقع همین سه عنصر هستند که باعث ایجاد فرم‌های مختلف در معنای عام می‌شوند. فرم همچنین شامل عوامل مختلفی از قبیل قالب‌های میزان ریتم هارمونی و دیگر فاکتورهای اثرگذار در یک قطعه موسیقی می‌شود. بدون درنظر گرفتن فرم موسیقی مجموعه‌ای از اصوات هارمونیک است که به عنوان یک اثر هنری هدف خاصی را القاء نمی‌کند. رعایت قواعد ساختاری فرم در موسیقی کلاسیک از اهمیت بالایی برخوردار است اما در موسیقی مدرن و موسیقی پاپ فرم‌ها محدودیت‌های کمتری دارند و آهنگسازان آزادی بیشتری در ساخت موسیقی دارند. اگرچه آشنایی با فرم‌های موسیقی ضرورتاً به معنی کسب لذت بیشتر در هنگام گوش دادن به موسیقی نیست اما شناخت فرم‌ها برای هنرجویان و دانشجویان موسیقی ضروری است زیرا این مورد، نقش مهمی در نوشتن قطعات موسیقی دارد. علیرضا مشایخی که تالیفات او در حوزه موسیقی همواره با استقبال علاقه‌مندان و صاحب‌نظران عرصه موسیقی روبرو شده است در این کتاب که یکی از مهم‌ترین مراجع جهت فرم‌شناسی در موسیقی کلاسیک است نگاهی تحلیلی و جامع به انواع فرم‌ها در موسیقی دارد. این کتاب که در حوزه تحلیل ساختاری فرم‌ها نوشته شده است با بررسی موسیقی کلاسیک در دوران مختلف و تحلیل آثار آهنگسازان بزرگ در هر دوره، شناختی جامع از چگونگی ایجاد و تغییر فرم‌ها ارائه می‌دهد.