کتاب موجودات استثنایی تریسی شوالیه نشر چشمه

موجودات استثنایی داستانی‌ است از شکافی که دو زن در باورهای زمانه‌ی خود ایجاد می‌کنند؛ مری اَنینگ، دختری از طبقه‌ی کارگر که در شهر ساحلی دورافتاده‌ای در جنوب انگلیس زندگی می‌کرد، و الیزابت فیلپات، خانم جوان اهل لندن که‌ از طبقه‌ی اجتماعی بالایی برخوردار بود. این دو زن، که خود موجوداتی استثنایی بودند، علاوه‌بر این‌که قراردادها و تأویل‌های دینی جزمی و غیرعلمی اوایل قرن نوزده انگلیس را به نقد کشیدند، قواعد سخت اجتماعی‌ای را که میان زنان و مردان آن روزگار وضع شده بود به مبارزه طلبیدند.

روث پَدِل، شاعر و نویسنده‌ی انگلیسی و پروفسور ادبیات دانشکده‌ی کینگزِ لندن، در بررسی این کتاب می‌نویسد:

در سال ۱۸۳۸، چارلز داروین در یادداشتی خصوصی نوشته: «حیاتی نو از نابودی و مرگ شکل می‌گیرد.» حدوداً بیست سال پس از آن موضوع کتاب مشهور خود، منشأ انواع، را بر اساس این حقیقت استوار می‌کند که فسیل‌ها زنجیره‌ای از شکل‌های حیات را به اثبات می‌رسانند و نشان می‌دهند که میلیون‌ها نمونه از گونه‌هایی که نسل‌شان نابود شده است با گونه‌های دیگر جایگزین شده‌اند. طبقه‌ی تحصیل‌کرده و روشنفکر اروپا از یافته‌های داروین، که در ادامه‌ی کشفیات پیش از او ممکن شده بود، استقبال گسترده‌ای به عمل می‌آورند. این در حالی است که یک نسل پیش از داروین، یعنی زمانی که قهرمان ژنده‌پوش رمان تریسی شوالیه، مری اَنینگ، شواهدی بر همین ادعا را از صخره‌های شهری کوچک در جنوب انگلیس بیرون می‌کشید، هیچ‌کس حاضر نبود بپذیرد که خداوند برای ادامه‌ی حیات همه‌ی مخلوقاتش تا آخر دنیا برنامه‌ریزی‌ نکرده است.

تریسی شوالیه نویسنده‌ی‌ پژوهشگری است که او را با رمان‌های تاریخی‌اش می‌شناسند. او در بسیاری از رمان‌هایش به جست‌وجوی شخصیت‌های گمنامی از دل تاریخ پرداخته که الهام‌بخش وقوع نقطه‌ی عطفی در تاریخ بشر بوده‌اند. برخی از این شخصیت‌های گمنام زنانی هستند که این نویسنده با تردستی و مهارت جان تازه‌ای به آن‌ها بخشیده است؛ مانند شخصیت مستخدمه‌ی بی‌نام‌و‌نشانی که در رمان پرفروش بین‌المللی‌اش، دختری با گوشواره‌ی مروارید، به رشته‌ی تحریر درآمده و هالیوود با ساختن فیلم او اسباب شهرت جهانی نویسنده و اثرش را فراهم کرد.

مری اَنینگ و الیزابت فیلپات در موجودات استثنایی از این‌دست قهرمان‌های تاریخیِ پنهان هستند.

دوستی عمیق مری اَنینگ و الیزابت فیلپات، مانند علاقه‌ی مشترک‌شان به جانوران فسیلی، غریب و از نظر اجتماعی محکوم بود، اما دل‌بستگی و شوروشوق مشترک‌شان در جهت پی‌گیری کشفیات و نهایتاً دستاوردهایی که در این مسیر کسب کرده‌اند باعث شده جامعه‌ی علمی متحول شود. این دو زن به دنیای علم کمک کرده‌اند تا درباره‌ی خلقت جهان به نگرشی تازه دست پیدا کند.

می‌توان گفت اگر الیزابت فیلپات نبود، هرگز نامی از مری اَنینگ، این کاشف دنیای موجودات استثنایی دریایی، در تاریخ وجود نداشت و در قرن بیست و یکم و در عرصه‌ی ادبیات، اگر تریسی شوالیه نبود، این دو زن استثنایی برای میلیون‌ها خواننده همچنان گمنام باقی می‌ماندند.