کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار اثر پال‌ای لزنسکی نشر نی

کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار اثر پال‌ای لزنسکی با ترجمه مژده مخلصی، از انتشارات نی، به زبان ساده تلاشی است در جهت خوانش معماری و شهر از لابه‌لای سطور ادبیات، به‌ویژه شعر. لزنسکی، استاد زبان‌ها و فرهنگ‌های خاورمیانه و متخصص تاریخ و ادبیات فارسی، در این کتاب نشان می‌دهد که ادبیات فقط روایت احساسات و داستان‌ها نیست؛ بلکه می‌تواند یکی از دقیق‌ترین آینه‌ها برای فهم فضا، معماری و زندگی روزمره در دوره‌های تاریخی مختلف باشد. او در این کتاب با بررسی دو شعر مربوط به دوره صفوی، به شما یاد می‌دهد چگونه می‌توان از توصیف‌های شاعرانه به تصویر نسبتا روشنی از کاخ‌ها، پل‌ها و فضاهای شهری آن زمان رسید.

این کتاب از دو جستار تشکیل شده است. در هر جستار، نویسنده به سراغ یکی از منظومه‌های دوره صفوی رفته و از خلال اشعار آن تلاش کرده است تا مکان‌های خاص آن دوره را توصیف کند. نتیجه این بررسی‌ها، کتابی است که برای علاقه‌مندان تاریخ و معماری صفوی و همچنین دوست‌داران ادبیات فارسی، دریچه‌ای تازه به رابطه میان متن و شهر می‌گشاید.

خلاصه کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار اثر پال‌ای لزنسکی

به‌دست‌آوردن اطلاعات فرهنگی و تاریخی از هر دوره، تنها از طریق خواندن اسناد رسمی و کتاب‌های تاریخ نیست. ادبیات هر دوره هم یکی از شفاف‌ترین آینه‌ها برای شناخت فضا و فرهنگ آن زمانه است. شاید وقتی صحبت از کارکرد ادبیات برای شناخت معماری، فضا و حتی سبک زندگی مردمان یک دوره شود، کمتر کسی به نقش شعر فکر کند، اما پال‌ای لزنسکی که خود استاد ادبیات و تاریخ فارسی است، در این کتاب از دریچه شعر به معماری و فضا نگریسته است.

کتاب «کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار» نشان می‌دهد چگونه می‌توان از دل شعر و نثر یک دوره که در این کتاب، دوره صفوی است، معماری، فضاهای شهری و از همه مهم‌تر تجربه زیسته مردم آن عصر را بازسازی کرد. این کتاب در دو جستار نوشته شده و در هر جستار نویسنده گریزی به توصیف معماری در اشعار زده است.

در جستار نخست با عنوان «کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار» که عنوان کتاب هم از روی همین جستار برداشته شده است، پال‌ای لزنسکی با بررسی منظومه جنات عدن عبدی‌بیگ شیرازی، به سراغ توصیف جعفرآباد، یا همان دارالسلطنه شاه طهماسب در قزوین می‌رود و نشان می‌دهد این کاخ و باغ در شعر چگونه توصیف شده‌اند و شاعران در مورد آن چه گفته‌اند.

در جستار دوم، «برابر طاق آسمان، طراحی، مراسم و شعر پل حسن‌آباد»، نویسنده پل حسن‌آباد یا خواجو را توصیف می‌کند و از خلال توصیف‌های شاعران و نویسندگان صفوی، به طراحی پل، آیین‌های پیرامون آن و جایگاهش در زندگی روزمره مردم می‌پردازد. به این ترتیب، این کتاب که هم‌اکنون با ترجمه مژده مخلصی در اختیار شماست، پلی می‌شود میان متن ادبی و جهان واقعی است؛ البته در دوره صفوی. پلی که هم برای علاقه‌مندان تاریخ و معماری صفوی جذاب است و هم برای کسانی که می‌خواهند ببینند شعر فارسی چگونه شهر و فضا را روایت می‌کند.

معرفی نویسنده کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار اثر پال‌ای لزنسکی

این کتاب از زبان یکی از اساتیدی نوشته شده است که در ادبیات فارسی و تاریخ ادبیات تخصص دارد. پال‌ای لزنسکی استاد ادبیات تطبیقی و استادیار زبان‌ها و فرهنگ خاورمیانه در دانشگاه‌های آمریکاست. او در این کتاب، با تکیه بر دانش ادبی و نگاه میان‌رشته‌ای خود، پلی میان ادبیات و معماری می‌زند و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از دل شعر و نثر، تصویری زنده از کاخ‌ها، پل‌ها و فضاهای شهری آن دوره به‌دست آورد. این رویکرد، کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار را به یک نمونه شاخص و متفاوت از پیوند میان نقد ادبی، تاریخ و مطالعات شهری تبدیل کرده است.

چرا باید کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار را بخوانیم؟

این کتاب را باید خواند چون نشان می‌دهد شعر فقط برای لذت‌بردن نیست و می‌تواند به ما کمک کند از خلال اشعار به معماری، شهر و زندگی روزمره دوره‌های تاریخی معاصر سفر کرده و آن‌ها را بهتر درک کنیم. کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار یک نمونه خوب از پژوهش میان‌رشته‌ای است و نه‌تنها برای دانشجویان ادبیات، تاریخ و حتی هنر، بلکه برای تمام علاقه‌مندانی که می‌خواهند از این پس به اشعار از دریچه دیگری نگاه کنند هم جذاب خواهد بود.

این کتاب جایی است که شعر، تاریخ و شهر در کنار هم خوانده می‌شوند. خواندن این کتاب نگاه مخاطب را به اشعار عوض می‌کند و بعد از مطالعه آن، احتمالا شما وقتی شعری در توصیف باغ، پل یا کاخ و شهری می‌خوانید سرنخی از زندگی مردمان آن دیار هم به‌دست خواهید آورد.  

کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

·   این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران تاریخ صفوی و تاریخ ایران مفید خواهد بود.

·   افرادی که به معماری و شهرسازی ایرانی، اسلامی علاقه دارند می‌توانند از این کتاب بهره ببرند.

·   کسانی که به آثار پژوهشی میان‌رشته‌ای ادبیات، تاریخ و معماری علاقه‌مندند این کتاب را اثر جالب و مفیدی خواهند دید.

بخشی از کتاب کاخ مدحت‌سرایی و شاه‌میوه‌های روزگار

در بخشی از این کتاب می‌خوانید که:

با وجود این، عبدی نوآوری چشمگیری را در این الگویی که به‌سادگی قابل شناسایی است وارد می‌کند. اگرچه هر بخش از جنات عدن در بحری متفاوت سروده شده است؛ اما این پنج رساله آشکارا به مثابه کلیتی یکپارچه طرح‌ریزی گشته‌اند. به جای روایت‌های مستقلی که می‌توانند بدون توجه به دیگری خوانده شوند، بخش‌های سازنده جنات عدن مضمونی واحد را بسط می‌دهند و توالی ثابتی را پی می‌گیرند، با پاره‌های انتقالی بارزی که این بخش‌ها را به هم پیوند می‌دهند و رساله‌ای نهایی که چهار بخش پیشین را خلاصه و رئوس مطالب را بازگو می‌کند.

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب

اگر از خواندن این کتاب اطلاعات مفیدی به‌دست آوردید، احتمالا آثار زیر نیز برای شما مفید خواهند بود:

·   کتاب بازخوانی مساجد دوره صفویه بر اساس الگوی معماری در استان اصفهان نشر انتشارات دانشگاه ایوان‌کی

·   کتاب سیر تحول سازمان فضایی شهر قزوین از ابتدا تا دوران معاصر نشر پژوهشکده نظر

·   کتاب پاتوق و پاتوق‌ نشینی در ایران نشر لنا