کتاب نگاهی دوباره نشر دانشگاه مفید

این كتاب دارای دو بخش متمایز است. در بخش نخست، پنج اثر كوتاه از آیت‌الله بهشتی آمده است: «حجیت قرآن»، «روش برداشت از قرآن» گفت‌وگوی حجت‌الاسلام علی‌اكبر اژه‌ای با آیت‌الله بهشتی است در خصوص بازتعریف روش فهم قرآن، به دور از افراط و تفریط متحجران و التقاطی‌ها، «ناسخ و منسوخ» این نوشته به شرح و تفسیر آیة 106 سوره بقره اختصاص دارد كه به یكی از مهم‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین موضوعات مطرح در قرآن كریم، یعنی بحث ناسخ و منسوخ می‌پردازد. «محكم و متشابه در قرآن» یكی از مباحث مهم و بحث‌برانگیز در قرآن، مسئلة آیات «محكم» و آیات «متشابه» است كه در آیة هفتم سورة آل‌عمران از آن یاد شده است. آیت‌الله بهشتی در تفسیر و توضیح این آیه، رویكردی اتخاذ كرده كه با مشی كلی او در زمینة چگونگی فهم و درك قرآن سازگاری دارد. و «طرح كوششی نو در راه شناخت تحقیقی اسلام» كه تلاشی است كه بر اساس مشاهدة ضرورت پژوهش گروهی در مسائل دینی كه از دغدغه‌های همیشگی آیت‌الله بهشتی در بیش از سی سال فعالیت علمی او بوده است شكل گرفته است.

در بخش دوم كتاب این مقاله‌ها ارائه شده است: «شبهه‌شناسی در پژوهش‌های قرآنی با تأكید بر روش تفسیری آیت‌الله بهشتی» نویسندة در مقالة خود پس از توضیح جایگاه و اهمیت بررسی و پیشینه و روش قرآن در طرح اشكالات با توضیح این اهداف و آوردن نمونه‌هایی از طرح شبهه در قرآن، به معیارها و اهداف طرح شبهه اشاره می‌كند و آن‌گاه نمونه‌هایی را از این گرایش از دیدگاه آیت‌الله بهشتی در موضوعات مختلف تاریخی، اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی و تحلیل خاص به عنوان شاهد آورده است، «بررسی دیدگاه آیت‌الله بهشتی پیرامون گسترة وحی؛ همپوشی‌ها و تمایزها»، «بایسته‌های بازخوانی متن دینی از دیدگاه شهید آیت‌الله دكتر بهشتی»، نویسنده در این مقاله بر رهیافت آیت‌الله بهشتی متمركز است كه در میان اندیشمندان مسلمان معاصری كه برای اصلاح وضعیت كنونی جامعة مسلمین و یافتن راه‌های برون‌شد از آن با تكیه بر آموزه‌های وحیانی اسلام تلاش كرده‌اند، اندیشمندی به شمار می‌رود ژرف‌نگر و مصلحی همه‌سونگر كه با درك اهمیت پیوند وثیق میدان عمل و میدان نظر، در زندگی به نسبت كوتاه خود به بازشناسی قرآن و سنت پرداخت و با تكیه بر شناخت عمیق خود از دنیای متجدد، به بازخوانی تجربه وحیانی و تاریخی اسلام همت گمارده است. او مختصات دوازده‌گانه‌ای را استخراج كرده است كه می‌تواند چارچوب اندیشة آیت‌الله بهشتی در این زمینه را نمایان سازد، «برگردان فارسی تاریخ قرآن نولدكه توسط شهید آیت‌الله دكتر بهشتی» نویسنده پس از بیان زمینة فكری آیت‌الله بهشتی در رابطه با پژوهش‌های جمعی در حوزة اسلام‌شناسی، به كاری جمعی كه در مركز تحقیقات اسلامی توسط وی و جمعی دیگر از همفكرانش برای بازنگری در اصول فقه و فقه شكل گرفت اشاره می‌كند و سپس به تاریخچة نگارش تاریخ قرآن كه خود حاصل كاری جمعی است كه طی چند نسل انجام شده و نیز به اهمیت آن در سنت اسلام‌شناسی غرب می‌پردازد، «رویكرد تفسیری شهید آیت الله بهشتی» تفسیر شهید آیت‌الله بهشتی تفسیری نو، عقلانی و جاری در زندگی است كه نویسنده مهم‌ترین شاخصه‌های آیت‌الله بهشتی در رویكرد به دین را دین رحمانی، معنویت‌گرا، آزادی بخش، عدالت‌گرا و اخلاق مدار می‌داند، «مؤلفه‌های استقامت جامعة اسلامی در دورۀ مبارزه از منظر قرآن كریم، براساس تفسیر سورۀ انفال از دیدگاه آیت‌الله بهشتی» نویسندگان مقاله از تفسیر این سوره در مجموعة تفاسیر برجای‌مانده از آیت‌الله شهید دكتر بهشتی استفاده كرده‌اند تا نگاه جامع دین اسلام را در برخورد با بحران‌های فرهنگی و اقتصادی تبیین كنند و شش مؤلفه از مؤلفه‌های اقتصاد جامعة طالب مقاومت را استنتاج كرده‌اند، «روش طرح توحید در قرآن» كه این موضوع را با بهره‌گیری از كتاب خدا از دیدگاه قرآن، اثر شهید آیت‌الله دكتر بهشتی تدوین كرده است، و «دلیل بر اثبات ضرورت وحی از نگاه آیت‌الله بهشتی» نویسنده به این دلیل در بیان متكلمان و عالمان قدیم و جدید اشاره می‌كند و سپس با تكیه بر دیدگاه‌های آیت‌الله بهشتی، این دلیل را نقد می‌كند و نشان می‌دهد كه چنین دلیلی در اثبات ضرورت وحی مبتنی بر دور است.