کتاب معرفت قرآنی نشر دانشگاه مفید

پژوهش در حوزة علوم قرآنی، سالیان درازی است که دانشمندان متعددی در جهان اسلام و غرب را به سوی خود کشانده است. محمدهادی معرفت، قرآن‌پژوه برجستة معاصر، آثار فراوانی را برای تبیین علوم قرآن از خود به یادگار گذاشته است. گزارش نکوداشت ایشان در دانشگاه مفید، ارائة مقالات و بخشی از آخرین آثار استاد در مجموعة حاضر گردآوری شده است. دانشجویان و محققان حوزة علوم قرآنی، تفسیر، الهیات و زبان‌شناسی قرآنی، مخاطبان اصلی مجموعة مقالات اين كتاب هستند.

این مجموعه در سه بخش سامان یافته است. بخش اول شامل سخنرانی‌های همایش بزرگداشت آ‌یت‌الله معرفت است. بخش دوم شامل درس‌گفتارهای منتشر نشده در آخرین سال حیات ایشان بوده و بخش سوم مجموعه مقالات شامل مقالات همایش بزرگداشت ایشان و برخی مقالات افزوده شده در خصوص جایگاه علمی آیت‌الله معرفت می‌باشد.

در بخش سخنرانی‌ها بیانات محمدعلی مهدوی‌راد با عنوان «جایگاه علوم قرآنی در میراث مکتوب تشیع و نقش آیت‌الله معرفت در آن»، سخنان رضا استادی ذیل «شیوه‌های نقد و انتقاد و بررسی برخی آراء آیت‌الله معرفت» و سخنرانی حامد معرفت با عنوان «گزارش تفصیلی از کرسی نظریه‌پردازی آیت‌الله معرفت «نظریه بطن»»، منتشر شده است.

بخش دوم با عنوان نشست‌ها به آخرین درس‌گفتارهای ایشان می‌پردازد. عناوین این ۸ نشست عبارت است از «شرع، پاسخ به نیاز عقل»، «ماهیت رسالت از دیدگاه قرآن»، «زمینه‌های دریافت وحی رسالی»، «پاسخ به شبهاتی درباره وحی»، «بررسی شبهات ساختار لفظی قرآن»، «تاملی در سیره نبوی» و «امامت بحثی درباره احادیث انذار، منزلت و غدیر»

مجموعه مقالات منتشر شده در این مجموعه عبارتند از «بررسی ادله حجیت خبر واحد در تفسیر با تکیه بر آرای آیت‌الله معرفت/سیدمحمد ایازی»، «حجیت ظواهر قرآن، نقش حدیث در فهم آن و اشکالات تفسیرهای روایی در اندیشه آیت‌الله معرفت/ سیدابوالفضل موسویان»، «آیت‌الله معرفت و نظریه خطابه‌ای بودن قرآن/ جعفر نکونام»،‌ «قاضی سعید قمی و نظریه روح معنا در تفسیر متشابهات قرآن/ حامد شیواپور»، «چیستی وحی/ محمدحسن موحدی‌ساوجی»، «نقد و بررسی نظریه آیت‌الله خویی و آیت‌الله معرفت درباره جمع و تدوین قرآن/ یوسف محمدی»، «جمع و تدوین قرآن/ محمد فاطمی»، «رهیافت آیت‌الله معرفت به مساله جمع قرآن/ زهره دانشجو»، «نسخ قرآنی و روزآمدی احکام فقهی با تکیه بر آرای آیت‌الله معرفت/ مجتبی خطاط»، «سیری در اعجاز قرآن کریم/ سعید فخاری و مریم فخاری»، «نگاهی به برخی دیدگاه‌های قرآنی آیت‌الله معرفت/زهره اخوان‌صرف»،‌«بررسی و نقد دیدگاه آیت‌الله معرفت درباره تفسیر منسوب به ابن‌عباس/ نصرت نیل‌ساز»، «تاریخچه مکاتب تفسیری با تکیه بر نظریات آیت‌الله معرفت(ره) / علی نجفی‌نژاد»، «تفسیر و هرمنوتیک با نگاهی به آرا آیت‌الله معرفت/ ابوالفضل سعادتی»، «بررسی اهمیت و کارکرد سیاق در اندیشه آیت‎الله معرفت/ بهروز سراقی»، « بررسی دیدگاه آیت‎الله معرفت درتحلیل برخورد موسی(ع) با هارون(ع) بعد از واقعه گوساله پرست‌ شدن بنی‌اسرائیل/ حمید نادری قهفرخی»، «بررسی مخاطبان آیه تطهیر با تاکید بر دیدگاه علامه معرفت/ مجتبی خطاط»، «نگاهی اجمالی به سیر نزول آیت‎الله معرفت/ مجید رضایی‌دوانی»، «تحنث، پژوهشی درمعنای یک اصطلاح/ اعظم پویا‌زاده و مجتبی محمدی‌انویق».

آیت‌الله معرفت علوم قرآنی را به‌عنوان مجموعه‌ای از دانش قرآن و قرآن را به‌عنوان یک کلی وحیانی مورد مطالعه قرار می‌داد. به عنوان مثال در بررسی پدیده وحی با ژرف‌نگری علاوه بر اثبات امکان اصل وحی، این پدیده شریف را از خدشه‌ها و انگ‌ها می‌پیراید. افسانه‌های تاریخی را به‌طور دقیق بررسی و به‌ طور مستدل آن‌ها را رد می‌كند؛ و دیگر اتهام‌های بی‌پایه مانند تحریف قرآن، یا تأثیرپذیری از فرهنگ زمانه را به طور مستدل از ساحت قرآن به دور می‌داند. همچنین دیگر شبهات قرانی مانند تعارض با عقل و تاریخ و تعارض قرآن با قواعد ادبی و... را به گونه‌ای منطقی پاسخ می‌گوید.