کتاب دفترهای زندان جلد 5 نشر چرخ

در این مجلد نیز خواننده با دغدغه‌های سمج و پی‌گیر گرامشی در رویارویی با اصلی‌ترین مسائل عصر سروکار می‌یابد. هر عصر به مقتضای تاریخ و فرهنگ و سیاست خاص همان عصر پرسش‌هایی را طرح می‌کند که فرزندان آن عصر ناگزیرند پاسخ‌های خاص خود را، درست یا غلط، به این پرسش‌ها بدهند. پرسش‌ها بی‌پاسخ نمی‌مانند. گرامشی در مقام متفکری که اکسیر اعظم را در گره‌خوردگی دیالکتیکی نظر و عمل (پراکسیس) می‌داند از این اصل مستثنی نیست. اهرم ارشمیدسی او در این گره‌‌گاه قرار می‌گیرد. در مجلد حاضر، مانند مجلدات پیشین این مجموعه، گرامشی درباره‌ی مهم‌ترین مسائل مربوط به سیاست، فلسفه، تاریخ فکری و اجتماعی، هنر و ادبیاتِ عصر خود به بحث پرداخته است. یادداشت‌ها و جستارهایی درباره‌ی ماکیاولی و شهریار، کارکرد و نقش‌ویژه‌ی شهریار و شهریار نوین در عصر کنونی در هیئت حزب سیاسی، ریزورجیمنتو یا رستاخیز استقلال‌طلبی مردم ایتالیا، ادبیات و حیات ملی، ماتریالیسم تاریخی و فلسفه‌ی بندتو کروچه، طبقه‌ی متوسط، ادبیات توده‌ای خلقی در برابر ادبیات رسمی، ملاحظاتی درباره‌ی فولکلور و فرهنگ عامه و مردم‌پسند، ادبیات و گویش‌ها، زبان ‌بومی و ارتباط آن با زبان لاتینی، گذشته و حال، و سرانجام مبحث جهان‌وطنی روشنفکران ایتالیا و علل عقب‌ماندگی ادبیات ایتالیا در برخی زمینه‌ها، که دغدغه‌ی خاطر همیشگی گرامشی بوده است، فقط بخشی از مباحث نوآیین و بدیعی است که در کتاب حاضر مورد بحث قرار گرفته است.