کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری نشر انتشارات امیرکبیر

متز در این کتاب، قرن چهارم هجری را دوره‌ای می‌داند که در آن «رنسانس اسلام» آغاز شده است. در این دوران، از یک‌سو شاهد فروپاشی خلافت عباسی، یکی از بزرگترین امپراتوری‌های قرون وسطی، هستیم و از سوی دیگر، شکل‌گیری حکومت‌های ملی مقتدر در سراسر جهان اسلام را شاهدیم. متز در بررسی‌های خود، پدیده‌ها را به‌صورت ایستا و ثابت تصویر نکرده، بلکه آن‌ها را در حال حرکت، تکامل و تحول نشان می‌دهد. این تغییرات شامل تکامل حکومت‌ها، سازمان‌ها، نهادها، آیین‌ها، سبک‌ها و اندیشه‌ها هستند که با ارائه شواهد تاریخی به‌دقت تحلیل شده‌اند.

کتاب تصویری گسترده و پیچیده از جامعه تاریخی آن دوران ارائه می‌دهد که در آن تضادهای عمیق و متنوعی وجود دارد؛ تضادهایی بین کاخ‌های مجلل و خانه‌های فقرا، خوش‌گذرانی ثروتمندان و رنج محرومان، اندیشه‌های فلاسفه و جهل قدرتمندان. این تضادها نه‌تنها در سیاست، بلکه در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز مشاهده می‌شود. کتاب به زیبایی‌های ادبیات و هنر شاعران، یاوه‌گویی‌های سیاستمداران، ظلم و فساد حاکمان، و تلاش و زحمت مردم عادی اشاره دارد. در این اثر، زندگی روزمره مردم عادی از جمله تاجران، کارگران، بردگان و قلندران به تصویر کشیده شده و تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که از شرق تا غرب جهان اسلام جریان داشتند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

این پژوهش به تحلیل دقیق و عمیق تحولات مختلف دنیای اسلام می‌پردازد و علاوه بر مسائل سیاسی و اجتماعی، تأثیرات فرهنگی و علمی این تغییرات را نیز با جزئیات شرح می‌دهد. کتاب به‌ویژه به ابعاد فکری و فلسفی در قرن چهارم هجری توجه ویژه‌ای دارد که در آن زمان نقش اساسی در شکل‌گیری تمدن اسلامی ایفا کردند.