کتاب صوتی خزران نشر سماوا

مقارن زمانی که شارلمانی تاج امپراتوری غرب را بر سر داشت در کرانه‌های خاوری اروپا در میان قفقاز و ولگا، دولتی یهودی به نام امپراتوری خزر فرمان می‌راند. این امپراتوری در اوج قدرت خود، از قرن هفتم تا دهم میلادی، نقش مهمی در تعیین سرنوشت اروپای قرون وسطائی، و بالنتیجه اروپای امروز، بر عهده داشت. امپراتور و مورخ بیزانسی، کنستانتین پروفیروژ نیتوس (۱۹۱۳ - ۹۵۹) ظاهرا از اهمیت خزرها آگاه بود که در رساله خود راجع به پروتوکل در بار! می‌گوید: روی نامه‌هائی که به دربار پاپ در رم و یا به امپراتور غرب فرستاده می‌شود مهری زرین به ارزش دو سولیدی الصاق می‌شود و حال آنکه نامه های خطاب به پادشاه خزران ممهور به مهری است که سه سولیدی ارزش دارد.

این نه تملق که اقتضای سیاستمداری بود. در دورانی که از آن سخن می‌گوئیم، به گفته بری محتملا اهمیت خان خزرها از نظر سیاست خارجه امپراتوری بیزانس) چندان کمتر از اهمیت شارل بزرگ و جانشینان او نبود…