کتاب تسخیر نان نشر افکار

تسخیر نان همچنان به‌مثابۀ مفصل‌ترین توصیف کروپتکین از جامعۀ آنارشیستی مدنظرش برجای مانده است. تسخیر نان در آغاز، به‌صورت مجموعه مقالاتی در دهۀ ۱۸۸۰ و در نشریات شورشی و شورش، و سپس در سال ۱۸۹۲ در قالب یک کتاب انتشار یافت. نخستین ترجمۀ انگلیسی آن در سال ۱۹۰۶ و ویراست بهبودیافته‌ای از آن در سال ۱۹۱۳ منتشر شد. این کتاب در اصلی‌ترین مولفه‌های خود، به توصیف ویژگی‌های خودِ آنارشیسم (یا «آنارشی» در ادبیات کروپتکین، زیرا در آن‌زمان هنوز واژۀ آنارشیسم مقبولیت عام نیافته بود) می‌پردازد: امحای بلافاصله و بلاواسطۀ دولت و جایگزینی آن با شبکه‌ای از کمونیته‌های کوچک و خودبسنده که از طریق توافقات داوطلبانه با یکدیگر در ارتباط‌اند. آنچه آنارشیسم را آشکارا هم با لیبرالیسم و هم با دیگر اشکال سوسیالیسم متفاوت می‌سازد، اصلِ نفیِ دولت است. از منظر آنارشیستی، دولت هیچ نیست مگر ابزار قهر و انقیاد. بر همین اساس، کروپتکین تمامی اشکال حکومت را، چه حکومت‌های نمایندگی و چه حکومت‌های خودکامه، از دموکراسی‌های پارلمانی تا «دیکتاتوری پرولتاریا»ی مارکسیستی، رد می‌کند. اما به هر روی، تسخیر نان مداقه‌ای بر آن شکلی از آنارشیسم هم هست که کروپتکین آشکارا از آن حمایت می‌کرد: «کمونیسم آنارشیستی». این عبارت بازگوکنندۀ شکلی از توسعه و بسط و گسترش «اشتراک‌گرایی آنارشیستی» است که توسط میخاییل باکونین و هواداران او در بین‌الملل اول تبلیغ می‌شد. در اشتراک‌گرایی آنارشیستی، ابزار تولید می‌باید در مالکیت جمعی قرار گیرد، اما پاداش‌ها و به‌تبع آن میزان مصرف [یا برخورداری]، بر میزان کاری مبتنی است که هر فرد انجام می‌دهد. به بیان دیگر، شکلی از سیستم مزدوری احیا می‌شود، هرچند بسیار عادلانه‌تر از آن نظامی که تحت لوای سرمایه‌داری شکل می‌گیرد. کمونیسم آنارشیستی نه‌تنها خواهان اجتماعی شدن مالکیت ابزار تولید است، که هم‌چنان خواهان اجتماعی شدن فرآیند توزیع کالاها نیز هست: اجتماع اقلام ضروری برای زندگی هرکدام از اعضای خود را به‌رایگان توزیع می‌کند و شاخص توزیعی «به هر کس به‌اندازۀ کارش»، به شاخص توزیعی «به هر کس به‌اندازۀ نیازش» مبدل می‌شود.