کتاب طراحی معماری مراکز خرید نشر هورین

گسترش و پیشرفت تجارت و مبادلات اقتصادی با احداث و توسعه راه ها و جاده ها همراه بود، راه هایی که ارتباط خوب و سریع با مراکز تجاری و اقتصادی برقرار نمایند. بازارها معموال در حاشیه اصلی ترین راه و گذر شهری شکل می گرفتند و راه های فرعی و دسترسی های درون شهری از امتداد آن منشعب می شدند.شکل گیری بازارها و مراکز تجاری و اقتصادی در شهرها همراه یا روند رشد و توسعه بافت شهری هماهنگ بوده و تاثیرات متقابل این دو بر یکدیگر، فرآیند تکوین و گسترش آنها را کامل کرده است. در واقع توسعه و گسترش شهرنشینی، ضرورت ایجاد مرکز اقتصادی در قالب بازار را ایجاب نموده و متقابلا شکل گیری بازارها و تقویت ساختار اقتصادی آنها، سبب استحکام نهادهای شهری و گسترش روز افزون عناصر درونی آن می گردد. فضاهای تجاری به محل های خرید و فروش و عرضه ونمایش محصولات تولیدی اطالق می شود اصولا به انواع بازارها و مراکز خرید اعم از راسته ها، تیمچه ها، پیاده بازارها، مجتمع های تجاری، هفته بازارها و بطور کلی مراکزخرید واحد همسایگی، مراکز خرید محلی، مراکز خرید منطقه ای، مراکز خرید فرا منطقه ای، مراکز خرید ویژه و نمایش مد، مراکز اصلی وکانونی، مراکز خرید نمایشی خاص یا فستیوال و بازارهای مرکزی، فضای تجاری گفته می شود. در فضاهای تجاری پارکینگ ها، مسیرهای دسترسی و سیرکولاسیون داخلی، سرویس های بهداشتی و محل های خدمات عمومی مثل چایخانه ها و کافی‌شاپ ها و رستوران ها جزء فضاهای مفید هستند.

یکی از امور مهم روزمره در زندگی خانواده ها در سراسر جهان خرید پایاپای یا نقدی کالا و خدمات بوده و هست. پیش بینی و برنامه ریزی مراکز تجاری از مهم ترین مسائل شهرسازی بوده و بسیاری از مشکلات شهری را حل خواهد نمود.خواسته اصلی در تمام مجتمع های تجاری ایجاد محیطی خوشایند برای خرید کالا و دریافت خدمات و نیز برآورد یک نیاز اجتماعی است. در بازارهای ابتدایی مردم غالبا برای عرضه کالاهای خود از مناطق دورافتاده کیلومترها راه می پیمودند که شاید جنبه ی اجتماعی مهمترین قسمت از تجربه شخص در بازار می بود که این جنبه اجتماعی و مهم بازار تدریجاً بر اثر تبدیل روش های روستایی به پیچیدگی تجربه مختص زندگی شهری نقش خود را از دست داد. در جامعه مصرفی جدید، مرزهای قلمرو کار و تفریح، تجارت و فراغت مبهم و لغزنده شده است. بسیاری از مراکز خرید بزرگ برای جذب مشتری، از عنوان توریست برای بازدیدکنندگان خود استفاده می کنند از سوی دیگر مراکز تفریحی چون شهربازی ها به مکانی برای خرید نیز تبدیل شده اند. نفس خرید، عملی دوپهلو است که هم کار و هم فراغت است. واسازی و تفسیر مجدد از معنای خرید و فراغت در زمانه ما موجب شده است که جوامع مدرن غربی به نوعی به تلفیق این دو مکان در معماری روی آورند. بر طبق تحقیقاتی که در بریتانیا توسط جانسن (۱۹۹۱) صورت گرفت از دهه هشتاد به بعد خرید کردن بخشی از فعالیت های فراغتی به حساب می آید. در عصر جدید صنعتی و بروز عناصر جدید شهری در دوران معاصر که این تغییر شکل، هویت انسانی جدیدی را بروز داده و از طرفی استفاده از یک الگوی ثابت در مناطق مختلف برای ساخت فضاهای خدماتی شهری و با گسترش حساب نشده شهرها این مراکز به صورت واحدهای پراکنده در امتداد خیابانهای مرکز شهر ظاهر می شوند که منجر به تغییرات در مدل شهرسازی و فضاهای عمومی شهری شده که در نتیجه آن شاهد آشفتگی کالبدی شهرهای معاصر، کاهش وحدت و یکپارچگی هویت اجتماعی- فرهنگی ساکنانش باعث از بین رفتن روح فضاها، سنت ها و کیفیت محیط می شود. از طرفی دیگر هم با جایگزینی فضاهایی برای آمد و شد به از دست رفتن بسیاری از فضاهای شهری سنتی با عملکرد مهم اجتماعی- فرهنگی منجر شده است.