کتاب مدیریت منابع آب با استفاده از مدل WEAP نشر آریا دانش

امروزه دسترسی به منابع آب شیرین از مسائل بسیار مهم در بیشتر کشورها از جمله منطقه خاورمیانه و کشور ایران می باشد. بحران آب در گذشته به علت جمعیت کم به اندازه زمان حال محسوس نبوده است،در حالی که امروزه با افزایش روز افزون جمعیت کره زمین و گرمایش جهانی و بهره برداری بیش از حد از منابع محیط زیست و نیاز بشر به غذای بیشتر و همچنین کاهش بارندگی نسبت به سال های گذشته در بسیاری از نقاط جهان، این بحران بیش از گذشته مشهود است، ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان در زمره کشورهای با محدودیت منابع آب قلمداد می شود و به همین دلیل نیز این ماده حیاتی در ایران، یکی از مهم ترین ارکان توسعه کشور است که توسعه سایر بخش ها در گروی بهره برداری پایدار از آن می باشد (عزتی فیض،۱۳۹۴). یکی از آبخوان هایی که با پدیده ی ناپایداری مواجه است، دشت ورامین است، دشت ورامین دارای مساحتی بیش از ۱۳۰ هزار هکتار بوده که حدود ۶۰ هزار هکتار از آن جزء اراضی کشاورزی محسوب می شود. عمده ترین محصولات زیرکشت این منطقه شامل گندم، جو، پنبه، سبزی و صیفی جات است اکثر کشاورزان برا ی آبیا ری اراضی خود از روش های سنتی آبیاری، نظیر آبیاری غرقابی و نشتی استفاده می کنند، طی سالهای اخیر، بسیاری از اراضی کشاورزی دشت به دلیل عدم مدیریت صحیح آبیا ری دچار تخریب شده و رها شده اند از طرف دیگر با وجود احیاء بسیاری از اراضی در قسمت جنوب دشت، جهت استفاده کشاورزی، به دلیل عدم وجود زهکشها و آب بندهای مناسب برروی رودخانه جاجرود، در موقع طغیان این رودخانه، بسیاری از اراضی در این قسمت دشت دچار آب گرفتگی می گردند. همچنین به دلیل کم بودن منابع آب سطحی، حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در کل سطح دشت رواج چشمگیری دارد که منجر به افت سطح آب زیرزمینی و نشست زمین در منطقه گردیده و لزوم بکارگیری مدیریت صحیح منابع آب را نمایان می سازد (رستگاری پور وفرهادی،۱۳۹۵). اصل اساسی در مدیریت منابع آب ارتباط متقابل انسان و طبیعت می باشد و با توجه به دخیل بودن متغیرهای زیاد مکانی و زمانی در این ارتباط، رسیدن به یک راه حل ثابت و پایدار در اکثر مواقع غیرممکن است بنابراین لازم است در هر محل با توجه به شرایط خاص آن، راه حل مناسبی انتخاب شود و این راه حل نیز به مرور زمان تصحیح و بهینه شود. برنامه ریزی منابع آب، بویژه تخصیص منابع آب، بدون توجه به اثرات بلند مدت برنامه ریزی و تحلیل توأمان خصوصیات هیدرولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مؤثر بر آن در یک چهارچوب واحد، می‌تواند منجر به هزینه های بسیار زیادی در عرصه‌های هیدرولوژیکی، اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی در سطح حوضه آبریز گردد. از آنجایی که مدیریت منابع آبی، یک فرآیند سیستماتیک و پایش منابع آبی برای اهداف اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی در جهت توسعه پایدار می باشد، مدیریت یکپارچه منابع آبی، ضمن جبران برخی از کمبودها، باعث افزایش ذخیره موجود، حداقل نمودن اثرات منفی استفاده های جداگانه از منابع و مدیریت مؤثر و بهینه آب می شود. امروزه برای اجرای دقیق تر و بهتر مدیریت یکپارچه منابع آبی استفاده از روش مدل سازی و بکارگیری از ابزار های نوین نرم افزاری به کاربران متخصص کمک های شایانی کرده است(متین و همکاران۱۳۹۱). با توجه به اینکه سیاست های جهانی توسعه در بخش آب در قالب مدیریت یکپارچۀ منابع آب IWRM ارائه شده اند، نرم افزارهای مختلفی نیز در این زمینه عرضه شده اند. از جمله نرم افزارهای پرکاربرد و قدرتمند جهت مدیریت یکپارچه منابع آب، که در سالهای اخیر با مقبولیت فراوانی همراه بوده و در حوضه های مختلفی نیز به کار گرفته شده است، نرم افزار WEAP می باشد (متین و همکاران،۱۳۹۱). این نر م افزار یک ابزار شبیه سازی منابع آب سطحی و زیر زمینی بر پایه اصول و محاسبات بیلان آبی است که می تواند مجموعه متناوبی از شرایط تأمین و تقاضا و آلودگی را در طول افق برنامه ریزی بلند مدت بیازماید و استراتژی های مدیریت تطبیقی را ایجاد کند.