برای آشنایی با «سید مرتضی آوینی» باید ابتدا بدانیم او در چه مختصات تاریخی و فکری نقشآفرینی کرده است. او و بسیاری از متفکران معاصر ما، از مسیر مطالعات مشهور به «سنت و تجدد» یا «غربشناسی» شناخته میشوند؛ یعنی کسانی که تلاش داشتهاند برای انبوهی از پرسشهای معاصر دربارۀ هویت ایران و اسلام در مواجهه با غرب، پاسخی بیابند. هر کدام از این متفکران به راهی رفتهاند و گاهی بنیانگذاران سنتهای فکری و جریانهای فرهنگی نیز شدهاند. آوینی هم در این میان سنجیده میشود؛ با این وصف که او متفکرِ دوران پس از انقلاب است و مسائل انقلاب اسلامی برای او اولویت پیدا میکند.
بخشی عظیم از مسائل انقلاب، همچنان مشکل هویتی، فرهنگی و نظری ما با غرب مدرن است و بنابراین لازم است ابتدا گفته شود منظور ما از «غرب مدرن» چیست و متفکران ما چه تلقیای از آن دارند. در ابتدای مباحث به طور فشرده، منظور خود از غرب جدید را باید روشن کنیم.