کتاب انسان آکادمیک نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

با ورود به حوزه مطالعۀ جهان اجتماعی ـ امری که نسبت بدان اهتمام ورزیده‌ایم ـ ناگزیر خواهیم بود به‌گونه‌ای تأثیر‌گذار با برخی مشکلات اساسیِ معرفت شناختی رو‌در‌رو شویم؛ مشکلاتی که همگی به مسئله اختلاف میان شناخت عملی و شناخت آکادمیک مربوط می‌شوند. این مشکلات با دشواری‌های خاصی ارتباط پیدا می‌کند که نخست در اثر گسستن از تجربۀ بومی و سپس در بازتعریف معرفتی ایجاد می‌شود که بر اثر این گسست حاصل شده است. ما از موانع شناخت علمی که گاه بسیار نزدیک و گاه بسیار دور از مسئله وجود دارد، اطلاع داریم و می‌دانیم که نگاه‌داشتن این رابطه و شناخت، هنگامی که گسسته و سپس بازیافته شود، تا چه اندازه دشوار است و چقدر کار سخت و جدی‌ای را طلب می‌کند. این کار دشوار نه‌تنها روی هدف، بلکه روی موضوع پژوهش‌مان نیز صورت می‌گیرد و این امکان را فراهم می‌آورد تا درصورتی‌که در متن موضوع قرار داشته باشیم، تمام آنچه را نمی‌توانیم بدانیم، گرد هم آوریم و یکپارچه سازیم و درصورتی‌که همچنان در متن موضوع قرار داشته باشیم بین تمام آنچه نمی‌توانیم و یا نمی‌خواهیم بدانیم، مصالحه و سازش برقرار کنیم. شاید ما نسبت به مشکلاتی که هنگام تلاش برای انتقال معرفت علمی از یک موضوع به‌ویژه از طریق نوشتن ایجاد می‌شود، کمتر آگاهی داشته باشیم. این مشکلات زمانی ایجاد می‌شوند که به مثال‌آوری روی می‌آوریم. چنین رویه‌ای که با بلاغت زبانی آمیخته است، بیشتر هنگامی به کار برده می‌شود که قصدمان تلاش برای تفهیم بهتر و روشن‌تر مطلب به مخاطب باشد و در همان حال درصدد تشویق و متقاعد‌ساختن وی به در‌نظر‌داشتن تجربۀ شخصی‌اش نسبت به مطلب برآمده باشیم؛ به‌گونه‌ای که داده‌های کنترل‌نشده‌ای را به برداشت وی از موضوع القا می‌کنیم. چنین رویه‌ای بیشتر به‌صورتی اجتناب‌ناپذیر منجر به کاهش سطح معرفت عادی مخاطب نسبت به ساختارهای علمی می‌شود که پیش‌تر با دقت و زحمت فراوان از آن ساخته شده بود. با‌این‌همه، ما در نوشتن و انتقال مطالب تنها باید نام‌های درست را معرفی کنیم. هنگامی که یکی از رویه‌های معمول در این حوزه آن است که همگان درصددند تا برای خود نامی دست‌وپا کنند، ما چگونه می‌توانیم از آن دوری گزینیم؟ به‌منظور تشویق گرایش مخاطب در تبدیل‌شدن به فردی دقیق و از شخصیتی آشفته به فردی سازنده، وی را به سمت‌و‌سوی الگویی هدایت کنیم که تنها در فضاهای نظری سازنده وجود دارد. در چنین فضایی روابط عینی و تمایز بین تمام آنچه به‌صورت ضمنی از خواص و ویژگی‌های خود وجود دارد، تشریح می‌شوند و این همان اصولی است که بر مبنای آن دیگر افراد نیز مشخص و متمایز می‌شوند. - از متن کتاب -