کتاب مجموعه گفتارهای در باب تاریخ شفاهی اثر مهدی خلیلی نشر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی

تاریخ شفاهی، با آنکه روش‌ها و رویه‌های خاص خود را دارد، اما به‌دنبال شعبده‌بازی نیست و لقمه را دور سر نمی‌چرخاند. مستقیم به‌سمت فعالان و حاضران یک واقعه می‌رود، مردم معمولی را به میدان تاریخ می‌آورد و به آن‌ها اجازۀ مشارکت در تاریخ می‌دهد. هواداران تاریخ‌نگاریِ رسمی استدلال می‌کنند که پژوهش تاریخی باید مبتنی بر اسناد باشد و استفاده از روایت‌های گفتاری افرادِ حاضر در یک واقعه را کاری سطحی می‌دانند. پل تامپسون در کتاب درخشان خود، صدای گذشته، در مقابل این ادعا استدلال می‌کند که روش تاریخ شفاهی بسیار دیرپاست. می‌گوید تمام تاریخ‌های نوشته‌شده‌ای که آن‌ها را سندی متقن می‌دانیم، درواقع چیزی نیستند جز مکتوب‌کردن گفته‌های کسی که در واقعه‌ای حضور داشته است. پورتلی نیز استدلال می‌کند که بسیاری از گزارش‌هایی که می‌بینیم، این‌گونه شروع می‌شوند: «طبق اطلاعات شفاهی به‌دست‌آمده...». این خود حاکی از آن است که اکثر گزارش‌هایی که اکنون مکتوب شده‌اند، از شواهد شفاهی سرچشمه گرفته‌اند. مضاف بر این، می‌گوید حتی گزارش‌های دادگاه‌ها که ما در اتقان آن‌ها تردیدی نداریم، چیزی نیستند جز گفته‌های قاضی و پیاده‌کردن آن گفته‌ها توسط منشی او. -قسمتی از متن کتاب-