کتاب مقدس و نامقدس نشر انتشارات علمی و فرهنگی

میرچا الیاده (۱۹۰۷-۱۹۸۶م.) جامعه‌شناس و مورخ فرانسوی رومانیایی تبار، این رساله را در سال ۱۹۵۶منتشر کرد، هدف این رساله روشن و ترکیبی، تهیه مقدمه‌ای کلّی و مستدل بر مطالعه پدیدار شناختی و تاریخی وقایع دینی برای عموم مردم است. الیاده در این اثر رفتار انسان متدین را در کنش و واکنش آن با وحشت‌ها و عقل او مطالعه ‌می‌کند و در سراسر اثر خود، این جنبه دوم را در جامعه‌های باستانی و شرقی روشن می‌سازد. به گفته نویسنده؛ این کتاب کوچک ممکن است به عنوان مقدمه‌ای کلی، نه مطالعه‌ای دقیق، بر تاریخ ادیان به کار آید. در این کتاب کیفیات مکان‌ها، زمان‌ها و اشیاء مقدس و موقعیت مشترک انسان‌های باورمند در جهانی که با ارزش‌های مذهبی پر شده است توصیف ‌می‌شود. لیکن این یک مطالعه و بررسی در تاریخ ادیان به معنای دقیق نیست، چون نویسنده در مثال‌های یاد شده، نشان دادن زمینه‌های تاریخی - فرهنگی آنها را تعهد نکرده است. توفیق این کتاب مطمئنا به سبب دیدگاه جدید و اساسی نویسنده آن است چرا که وی به جای مطالعه و بررسی عقاید درباره خدا و دین، یه تحلیل کیفیات تجربه مذهبی ‌می‌پردازد. صرف نظر از جنبه‌های عقلانی و نظری دین، نویسنده عمدتا اندیشه خود را بر جنبه غیر عقلانی دین متمرکز ‌می‌سازد. نویسنده در این کتاب ‌می‌کوشد که پدیده مقدس را با تمام پیچیدگی‌اش، و نه فقط تا آنجا که غیر عقلانی است ارائه دهد. آنچه که به نویسنده کتاب مربوط خواهد شد پیوند میان عناصر عقلانی و غیر عقلانی نیست بلکه مقدس با تمام کلیت آن است و نویسنده در صفحات کتاب سعی کرده تعریفی کلی و مفصل از تضاد بین مقدس و نامقدس بیان کند تا برای مخاطب قابل فهم باشد. کتاب" مقدس و نامقدس" در ۵ فصل به نگارش درآمده است. فصل اول مکان مقدس و مقدس ساختن جهان را به تصویر ‌می‌کشد و در آن مباحثی چون تجلیات خداوند متعال و آیات، هیولا و کیهان، معبد، کلیسای صدر مسیحیت و کلیسای جامع و غیره را مورد بررسی قرار ‌می‌دهد. در فصل دوم نویسنده زمان مقدس و افسانه‌ها را بررسی کرده و در فصل سوم تقدس طبیعت و دین کیهانی مورد تحلیل قرار ‌می‌گیرد.فصل چهارم به وجود انسان و حیات تقدس شده ‌می‌پردازد و جوامع مردان و جوامع زنان و مبحث مقدس و نامقدس در جهان امروزی را مورد واکاوی قرار ‌می‌دهد. فصل پایانی نیز با عنوان بررسی ترتیب تاریخی، تاریخ مذهب را به مثابه شاخه ای از علم معرفی کرده و ابعاد گسترده آن را بررسی ‌می‌کند.